Het auteursrecht beschermt “werken van letterkunde en kunst”. Hieronder vallen bv. boeken, geschriften, gedichten, schilderijen, foto’s en beeldhouwwerken, maar ook andere creatieve uitspattingen zoals graffiti, animaties, architectuur, design, mode en software kunnen door het auteursrecht beschermd worden. Voor muziek werkt het auteursrecht in de eerste plaats voor de tekst van een nummer en voor de melodie. Dit gebeurt zonder onderscheid tussen liedjes, beats, soundscapes of zelfs jingles en beltonen. De tekstschrijver noemt men in de praktijk de auteur, de maker van de melodie de componist.

De eerste voorwaarde om bescherming van het auteursrecht te krijgen is dat het nummer een waarneembare vorm heeft. Je moet het dus kunnen zien of horen. Als je een steengoed nummer enkel als idee in je hoofd hebt, kan je hiervoor niet op de bescherming van het auteursrecht rekenen. Hiervoor moet je het idee eerst in een concrete vorm gieten. Dit kan een geschreven tekst en/of partituur zijn, maar ook als je het gewoon speelt, fluit of neuriet krijg je auteursrecht, zij het enkel voor die welbepaalde uitvoering. 

Als je met een geniale tekst of melodie in je hoofd zit, doe je er dus goed aan om dit uit te schrijven of ineens op te nemen, desnoods met je telefoon. Zo'n eerste vastlegging is trouwens ook belangrijk om het auteursrecht te kunnen bewijzen en je muziek te beschermen.

Naast een concrete vorm moet een werk ook een zekere mate van originaliteit hebben om auteursrechtelijke bescherming te krijgen. Het moet zeker niet om kunst met de grote K gaan en ook de mate waarin het nummer artistiek verantwoord is, is niet van belang. Waar het wel om gaat, is of de persoonlijke stempel van de maker in het werk te vinden is. Dit klinkt behoorlijk ernstig, maar in de praktijk gaat dit heel breed. Anders gezegd is een werk ‘origineel’ als de auteur bepaalde keuzes heeft gemaakt in het creatieproces en het niet louter bepaald wordt door technische voorschriften. 

Het is dus niet nodig dat je muziek vernieuwend is of nog nooit eerder vertoonde technieken of elementen gebruikt. Je mag ook gerust een bepaalde stijl volgen of nadoen, een stijl kan immers niet auteursrechtelijk beschermd worden. Bepaalde elementen klakkeloos overnemen mag dan weer niet want dan spreekt men van plagiaat. Voor covers, remixes en samples geldt ook een aparte regeling.