Als je in alle vrijheid wil werken of bijklussen, dan kan je er ofwel voor kiezen om als werknemer via een SBK te werken, ofwel als zelfstandige. Wie ervoor kiest om via zo’n SBK te werken, werkt eigenlijk als werknemer, met volledige sociale bescherming. Maar er zijn ook wel wat nadelen: je kan lang niet zoveel beroepskosten recupereren, en ook btw recupereren is onmogelijk.

Daar zitten precies de voordelen van werken als zelfstandige. Zelfstandigen betalen namelijk belastingen op hun winsten, en kunnen dus doorgaans meer beroepsgerelateerde kosten aftrekken van hun inkomsten dan werknemers. Dat betekent dat je o.a. kosten voor internet en telefonie, bureaumateriaal, auto, restaurant, instrumenten, sociale zekerheidsbijdragen … minstens voor een deel kunt recupereren doordat je minder belastingen zal moeten betalen. 

Als btw-plichtige zelfstandige kan je bovendien de btw terugkrijgen die je zelf hebt betaald op aankopen. Je moet wel nog altijd zelf de btw doorstorten die je hebt verdiend op jouw diensten, maar in de praktijk komt het er op die manier wel op neer dat je jouw aankopen goedkoper (meestal 21%) zal kunnen doen dan een werknemer. 

Er is natuurlijk ook een keerzijde aan de medaille:

• Als zelfstandige moet je er constant zelf voor zorgen dat je voldoende opdrachten hebt, zodat er geld binnenkomt. Wil je gaan werken als zelfstandige in hoofdberoep, dan is dat uiteraard nog crucialer dan als je een bijberoep als zelfstandige uitoefent.

• Een ander nadeel is dat je wel sociale bijdragen betaalt, maar er minder sociale bescherming voor in de plaats krijgt. Hou daar vooral rekening mee als je je vestigt als zelfstandige in bijberoep: je betaalt per kwartaal je sociale zekerheidsbijdragen, maar de rechten die je opbouwt komen enkel en alleen voort uit je andere job die je in hoofdberoep uitoefent. Is dat hoofdberoep maar halftijds, dan bouw je dus ook minder rechten op.

• Werk je als zelfstandige in bijberoep, dan worden die inkomsten opgeteld bij je inkomsten uit je hoofdberoep. Als je aardig wat geld verdient, zou het dus goed kunnen zijn dat je in een andere schijf van de personenbelasting terecht komt, waardoor je meer belastingen moet betalen.

• Als je meer diensten en goederen levert dan dat je investeert, is de kans groot dat je btw verschuldigd bent. Het verschil tussen aangerekende btw en verschuldigde btw moet periodiek worden aangegeven.

Werken als zelfstandige is dus vooral een goeie optie als je weet dat je (op korte of middellange) termijn voldoende opdrachten zult kunnen doen voor een voldoende hoge vergoeding, zodat je geld opzij kunt zetten voor eventuele tegenslagen (minder opdrachten), het betalen van je sociale bijdragen, investeringen … 

Binnen het zelfstandigenstatuut heb je nog het onderscheid tussen zelfstandige in hoofdberoep en zelfstandige in bijberoep. Beide hoedanigheden hebben voor- en nadelen, afhankelijk van je situatie. In het algemeen kan je stellen dat het statuut in bijberoep vooral nuttig is als tussenstap naar een voltijds zelfstandig bestaan of – het woord zegt het zelf – voor het voeren van een bijverdienste naast een hoofdbezigheid als werknemer. Je kan zelfstandige in bijberoep worden wanneer je voldoende uren werkt als werknemer, ambtenaar of onderwijzer.

De grens verschilt per categorie, maar ga er van uit dat je minstens een halftijdse betrekking als hoofdberoep moet hebben. In sommige gevallen kan je bovendien toestemming van je werkgever nodig hebben om te mogen starten als zelfstandige in bijberoep. Ga dit zeker eens na.

Ben je nog student? Dan kan je eventueel beroep doen op het statuut van student-zelfstandige. 

Werken als zelfstandige brengt heel wat papierwerk met zich mee. Het begint al met je vestigen als zelfstandige: daar zijn wat voorwaarden aan verbonden. Je moet je inschrijven bij een ondernemingsloket, een sociaal verzekeringsfonds, een ziekenfonds, langs de bank gaan voor een professionele rekening en moet je een btw-nummer aanvragen.

Daar houdt het natuurlijk niet op. Als zelfstandige sta je zelf ook in voor:

• afspraken en contracten met klanten (bv. de organisator van een concert)

• kwartaalaangifte van de btw 

• betaling van de sociale zekerheidsbijdrage 

• belastingaangifte (incl. voorafbetalingen om belastingvermeerdering te vermijden)

• boekhouding (incl. bewaring van je binnenkomende en buitengaande facturen, kasbonnetjes, …)

• opmaak van een klantenlisting (jaarlijks in te dienen voor 31 maart)

Per prestatie stuur je je opdrachtgever een factuur. Daarop moet je een aantal zaken verplicht vermelden, anders riskeer je een boete. Cultuurloket stelde een modelfactuur op die je kunt gebruiken.

Als je helemaal niet goed bent in al dat papierwerk of er gewoon geen zin in hebt, kan je maar beter samenwerken met een goede boekhouder en dan liefst iemand die vertrouwd is met de muzieksector. Die kan je op regelmatige basis uitleg geven over de kosten die je al gemaakt hebt, de inkomsten die je genereerde en wat op welk moment een interessante investering kan zijn. Hij zal je ook helpen om de deadlines te respecteren (kwartaalaangifte btw, voorafbetalingen van belastingen, sociale zekerheidsbijdrage …). 

Je blijft er natuurlijk wel zelf verantwoordelijk voor dat je boekhouder op tijd de juiste documenten op zijn bureau krijgt. Hoe beter je alles zelf bijhoudt, hoe minder werk je boekhouder zal hebben en hoe minder je die zal moeten betalen. Het ereloon van de boekhouder kan je natuurlijk als beroepskost inbrengen…