Homerecording
© nina vandeweghe
De afgelopen tien jaar is het veel makkelijker geworden om thuis goede opnames te maken. Niemand kijkt nog vreemd op van bedroomproducers of artiesten die met slechts een laptop en een microfoon de wildernis induiken en met een afgewerkt album terugkomen. Maar hoe begin je hieraan? Wat heb je nodig? En welke valkuilen liggen er op je pad? Hier vind je een beknopte introductie van de essentiële benodigdheden en hoe deze juist te kiezen en gebruiken.
De juiste interface
Een audio-interface is het epicentrum van elke homestudio. Deze hardware zorgt ervoor dat een geluidssignaal - dat eigenlijk een klein elektrisch signaal is - kan worden omgezet naar een digitaal signaal dat je computer kan opslaan en weergeven. Maar een interface werkt ook in de omgekeerde richting: een audiobestand dat je vanop je computer afspeelt, wordt terug omgezet naar een elektrisch signaal dat je speakers of koptelefoon geluid zal doen genereren. Dit proces heet conversie, van het analoge naar het digitale en vice versa.
Een interface is de brug tussen je geluidsbron en je computer. Via bv. een USB -of Thunderbolt-kabel kan je de twee makkelijk laten communiceren. Als de interface goed is aangesloten, zal je computer deze herkennen als het apparaat om audio in en uit te voeren.
Het aantal inputs en outputs is wel één van de belangrijkste argumenten bij de aankoop van een interface. Hoeveel inputs en outputs ga je tegelijkertijd nodig hebben? Als je een drumstel met meerdere microfoons tegelijk wil opnemen, zal je misschien wat meer inputs nodig hebben. Of wil je juist iets klein en simpel met een beperkt aantal inputs en outputs om makkelijk overal mee naartoe te nemen? De mogelijkheden zijn quasi eindeloos. Denk op voorhand goed na over wat je precies nodig gaat hebben om je keuze te vergemakkelijken. Merken als Focusrite, RME, Steinberg en Audient hebben uitstekende low-budget opties. Als je wat meer spaarcenten kan missen, is het zeker de moeite om de interfaces van high-end merken als Universal Audio en SSL te checken.
De keuze van een DAW
Een DAW (Digital Audio Workstation) is een programma waarin je je audio kan opnemen, bewerken en zelfs genereren. Je kan je audio opnemen op verschillende sporen (het zogenaamde multitracken), allerlei ingebouwde processing en plug-ins gebruiken en het geheel afmixen naar één stereospoor. Je kan een hoop software-instrumenten aansturen via een MIDI-controller, of juist MIDI-informatie in je synthesizer sturen. Hoe en waarvoor je je DAW wil gebruiken, gaat je keuze erg bepalen. Daarnaast zal je besturingssysteem ook een rol spelen: sommige programma’s zijn enkel beschikbaar voor Mac of Windows. Hieronder volgt een kort overzicht van de meest gebruikte DAW’s met hun voor- en nadelen:
Pro Tools (Mac & Windows)
De standaard voor de meeste professionele studio’s. Pro Tools blinkt uit in multitrack-opnames, post-productie en mixing. Erg handig als je vaak meerdere muzikanten tegelijkertijd zou willen opnemen, of zou willen verder werken op een studio-opname. Wil je vooral snel muzikale ideeën vastleggen met software instrumenten en geprogrammeerde beats en loops? Dan zal je bij Pro Tools eerder op je honger blijven zitten.
Logic Pro (Mac)
De DAW die het meest geschikt is voor de gemiddelde muzikant. Met veel bijgeleverde software instrumenten, plug-ins en loops, is Logic Pro dé DAW als je snel creatief aan de slag wilt gaan, en niet teveel tijd wilt verspillen met het technische aspect. De intuïtieve look en algemene gebruiksvriendelijkheid van Logic Pro maken deze DAW uitermate geschikt voor een homestudio waarin analoge gear gecombineerd wordt met software instrumenten en MIDI-controllers.
Ableton Live (Mac & Windows)
Misschien wel de meest innovatieve DAW die er is. Je kan Ableton het best bekijken als een lege blokkendoos, waarin je snel aan de slag kan met verschillende bronnen, samples, loops en tal van ingebouwde effecten. Deze DAW is dan ook meer dan gewoon een programma om mee op te nemen: Ableton is vooral een programma om muziek mee te maken. Een intuïtief programma dat qua look & feel wat afwijkt van de meeste DAW’s, maar qua muzikale en creatieve mogelijkheden de rest ver achter zich laat.
De overige opties
Naast de “Grote Drie” zijn er nog tal van andere DAW’s die je kan gebruiken. Apple’s GarageBand is een versimpelde versie van Logic Pro die gratis te gebruiken is. Cubase en Reaper zijn beiden erg betrouwbare DAW’s die qua functionaliteit ergens tussen Logic Pro en Pro Tools liggen. FL Studio (vroeger bekend als Fruity Loops) is vooral handig als je met sequences en loops wilt werken.
Je afluistering kiezen
Natuurlijk is een homestudio met enkel een interface en DAW volledig nutteloos, dus het is hoog tijd om je speakers en/of koptelefoon aan te sluiten. De één werkt uitsluitend op speakers, de ander zweert dan weer bij hun vertrouwde koptelefoon of switcht regelmatig tussen de twee: er zijn geen regels over hoe je het best kan werken. Let er wel op dat je niet te luid luistert. Je oren (en je buren) gaan je op lange termijn dankbaar zijn, maar ook de kwaliteit van je opnames gaat erop vooruit gaan. Muziek die luid staat, zal je onbewust minder kritisch beluisteren. Luister ook vaak genoeg andere muziek op je speakers of koptelefoon, zodat je een auditief referentiekader kan opbouwen en sneller zal opmerken als iets niet klinkt zoals je dat wilt.
Maar hoe kies je nu de juiste speakers? Voor de meeste homestudio’s zijn twee identieke actieve near-field monitors de beste optie. Dit zijn speakers met een aparte voeding die ontworpen zijn om van dichtbij te beluisteren. De lijst aan technische specificaties bij de ontelbare speakers op de markt kan vrij intimiderend zijn, maar probeer vooral je oren te vertrouwen en verschillende speakers te vergelijken en te testen. Koop zeker geen te grote speakers: een woofer met een grootte tussen de 4 en 7” volstaat. Merken als Yamaha, KRK, JBL en Adam hebben uitstekende, betaalbare modellen die in elk soort homestudio hun plek hebben. Bij de keuze van een koptelefoon gelden dezelfde tips: test en vergelijk uitvoerig voor je iets koopt. Merken als Beyerdynamic, AKG, Sennheiser en Audio-Technica zijn je beste opties voor een goede studio-koptelefoon.
Bij het plaatsen van je speakers houd je best met een aantal zaken rekening. De akoestiek van een kamer heeft namelijk een grote invloed op hoe je luistert. Zet je speakers parallel met een rechte muur (met enige afstand van die muur), bij voorkeur de kortste muur. Zo minimaliseer je reflecties van het geluid in de kamer. De afstand tussen je twee speakers en je luisterpositie zou een gelijkzijdige driehoek moeten vormen.
Daarnaast is het belangrijk om je speakers ter hoogte van je oren te plaatsen, en hun trillingen te minimaliseren. Aparte speakerstatieven of isolatie-pads zijn in vele maten en kleuren te verkrijgen, en zijn een absolute aanrader voor een transparante en werkbare klank. Voor meer info over de akoestiek van een ruimte, verwijzen we je graag door naar dit artikel.
Microfoons
Een microfoon zet geluidsgolven (trillingen in de lucht) om naar een elektrisch signaal. Dit elektrisch signaal is relatief zwak, dus met behulp van een pre-amp of voorversterker (ingebouwd in de meeste moderne interfaces), zal je dit moeten versterken. Wil je dus een akoestische klank (stem, piano, gitaarversterker, drums, …) opnemen, dan zal je één of meerdere microfoons nodig hebben.
Er zijn verschillende types microfoons, maar de drie die je het meest zal tegenkomen zijn de dynamische, de condensator en de ribbon microfoon. De dynamische microfoon (zoals de SM58 en SM57) is het werkpaard onder de microfoons. Deze microfoons zijn vrij betaalbaar, en uitermate geschikt voor luide bronnen (gitaarversterkers, snaredrums, sommige stemmen, …). De condensator microfoon is dan weer een microfoon die pas werkt als je er fantoomvoeding (+48V) op zet. Dit is een soort minimale stroom die je vanop elke interface kan toevoegen, waardoor de werking van de microfoon in gang treedt. Condensators zijn wat gevoeliger en helderder qua klank, en zeer geschikt voor akoestische elementen (stemmen, piano’s, akoestische gitaren, drum overheads). De ribbon tenslotte, is een microfoon die juist kapot gaat als je er fantoomvoeding op zet (zeker mee opletten!). Dit type microfoon klinkt donker en warm, en kan vooral van pas komen bij het opnemen van drums of elektrische gitaren. De keuze van de juiste microfoon is een lang proces van trial-and-error, dus staar je niet blind op specifieke modellen en internetfora. Hier geldt weer: probeer je oren te vertrouwen en zo je keuze te maken. Uiteindelijk is wie of wat er voor de microfoon staat het belangrijkste!
Mic/Line-niveau
Bij het opnemen van instrumenten met een rechtstreekse uitgang (bv. de jack-uitgang van je gitaar of synthesizer) is het belangrijk om te weten dat dit elektrisch signaal veel sterker is dan het signaal van een microfoon. Zie dan ook altijd dat je input op je interface de bron ‘matcht’. Op quasi elke interface kan je kiezen tussen ‘mic’, ‘line’ of ‘instrument’ niveau, en het is belangrijk dat dit overeenstemt met wat je in die input plugt. Anders ga je snel een veel te stil, of juist zwaar overstuurd signaal horen.
Plug-ins & software instrumenten
De wereld van virtuele instrumenten, allerhande effecten en vormen van audio-processing die je vanuit je DAW kan aan te sturen, is tegenwoordig onmogelijk weg te denken uit eender welke homestudio. Afhankelijk van wat je wil doen, kan je virtuele studio aanvullen met samplepacks, allerlei software instrumenten (digitale versies van bestaande instrumenten die je via bv. een MIDI-controller kan aansturen), elk mogelijk denkbaar effect en emulaties van bekende studio-hardware. Van levensechte piano’s, over glitchy delays tot akelig accurate simulaties van oude tapemachines, de wereld van de plug-ins biedt enorm veel mogelijkheden om je sound vorm te geven en te kleuren.
Je vindt online veel goede gratis plug-ins en software instrumenten voor de meeste DAW’s, of je kan losse plug-ins, software instrumenten of hele bundels kopen van gerenommeerde merken als Soundtoys, Native Instruments, Universal Audio, Waves, … De meeste merken bieden ook demo’s aan van hun plug-ins, zodat je altijd een weloverwogen aankoop kan doen. Experimenteer eerst lustig met de ingebouwde plug-ins die in je DAW zitten, voor je veel geld uitgeeft aan externe plug-ins. Zo zal je beter kunnen inschatten wat je echt nodig hebt en kan je voorkomen dat je digitale bibliotheek uitpuilt van de ongebruikte plug-ins.
Zoals je intussen wel hebt kunnen afleiden, zijn er ontzettend veel opties om van je slaapkamer een creatieve hub te maken die je volledig naar je eigen smaak kan inrichten. Met de juiste interface, een DAW die je vlot beheerst en een goed paar speakers geraak je al een eind om je wildste ideeën te realiseren. Het internet puilt uit van de levendige community’s die de nieuwste gear en plug-ins bespreken, of tweedehands pareltjes afstoffen en voor een appel en ei doorverkopen. Tutorials en tips zijn slechts een muisklik verwijderd, maar vergeet niet om altijd eerst je eigen oren te vertrouwen. Homerecording is een eindeloze tocht, met vallen en opstaan. En dat is er net zo fantastisch aan.