Het kan zijn dat je als artiest een opdracht binnenhaalt waarbij je volledig vrij bent om te kiezen hoe en wanneer je deze zal uitvoeren, zonder enige band van ondergeschiktheid ten opzichte van jouw opdrachtgever.

vb. Je wordt gevraagd om nummers te componeren voor de soundtrack van een film en je krijgt als enige instructie een deadline. Je beslist zelf wanneer en waar je werkt en hoe het eindresultaat zal klinken.

Dat soort opdrachten passen eigenlijk niet binnen een arbeidscontract, want daarin worden concrete afspraken vastgelegd tussen jou als werknemer en je opdrachtgever als werkgever: wat zijn je werkuren, op welke locatie zal je werken, wat is de specifieke opdracht en het bijbehorende takenpakket dat je moet uitoefenen, etc. De werkgever of opdrachtgever oefent op deze manier een vorm van gezag uit.

Een goede oplossing voor autonome kunstenaars die nog geen zelfstandige willen worden is de 1bis contractvorm. Deze contractvorm valt niet onder de toepassing van de arbeidswetgeving maar maakt het wel mogelijk om van de voordelen van de sociale zekerheid te genieten. Zo geniet je bijvoorbeeld van het recht op vakantiegeld, werkloosheidsuitkering, ziekteverzekering en pensioen, zonder dat je hiervoor een arbeidscontract moet afsluiten met jouw opdrachtgever. Daartegenover staat wel dat je geen recht hebt op bescherming vanuit de arbeidswetgeving. Dat houdt in dat de minimumlonen uit CAO’s en andere voordelen via zoals de eindejaarspremie, maaltijdcheques maar ook opzegtermijnen, verbrekingsvergoedingen etc. niet van toepassing zijn.

Gebruik maken van artikel 1bis is mogelijk voor:

• artiesten 

• die in het bezit zijn van een kunstwerkattest

• die een artistieke prestatie verrichten

• zonder onder het gezag te staan van een opdrachtgever of werkgever

• maar wel een loon als vergoeding ontvangen van die werkgever (géén onkostenvergoeding)

• en sociale zekerheid willen opbouwen (vakantiegeld, werkloosheidsuitkering, ziekteverzekering, pensioen,...) 

Hoe ga je aan de slag om te werken via 1bis? De opdrachtgever moet dit doorgeven aan de RSZ door middel van een dimona-aangifte, dat kan die zelf doen of in orde laten brengen via een sociaal secretariaat. Ook via een SBK zoals bvb. Amplo is het mogelijk om 1bis contracten te laten opmaken. Alle formaliteiten vind je op de site van Cultuurloket.

Taakloon & de kunstwerkuitkering

Als je via 1bis werkt, werk je per definitie via taakloon. Dat wil zeggen dat je artistiek werk levert voor een werkgever en je een loon krijgt dat gekoppeld is aan die artistieke opdracht, ongeacht het aantal uren of dagen dat je eraan werkt. Je kunt ook een taakloon krijgen als je werkt via een SBK en dat expliciet vermeld wordt in de arbeidsovereenkomst.

Belangrijk: wanneer je artistiek werk doet en vergoed wordt met een taakloon, past de RVA de cachetregel toe om het aantal arbeidsdagen te berekenen dat je nodig hebt om recht te hebben op een werkloosheidsuitkering (de kunstwerkuitering). Concreet: als je via taakloon werkt, telt elke € 75,19 (voor prestaties na 01/12/22) die je bruto verdient als een gewerkte dag. 

Opgelet!

• Een kunstwerkattest is niet hetzelfde als de kunstenaarskaart! De kunstenaarskaart had je nodig om een occasionele onkostenvergoeding voor artistieke prestaties te ontvangen in de vorm van een kleine vergoedingsregeling (KVR). Die bestaat intussen ook niet meer.

• Pas vanaf begin 2024 kan je het nieuwe kunstwerkattest aanvragen via het platform Working In The Arts.

• Jobstudenten komen niet in aanmerking voor gebruik van artikel 1bis.