Aan het begin van de lente verschijnen steevast de omzetcijfers van opgenomen muziek uit het voorbije jaar. En die zijn positief: de International Federation for the Phonographic Industry (IFPI) rapporteert dat de wereldwijde muziekmarkt in 2023 een recordbedrag van $28,6 miljard opbracht. Muziekstreamingreus Spotify keerde dan weer 9 miljard uit aan de industrie, waarvan de helft aan independent labels zoals PIAS en het Zuid-Koreaanse HYBE. En ook de Belgische markt doet het goed met €118,16 miljoen in totaal, rapporteert de Belgian Recorded Music Association (BRMA). Maar hoe zitten die bedragen in elkaar? 

De globale muziekmarkt groeit

Het recente Global Music Report van de IFPI toont de indrukwekkende groei van de wereldwijde muziekmarkt in 2023: de recordomzet is het gevolg van een omzetstijging van maar liefst 10,2%. Die groei werd het voorbije jaar voornamelijk aangedreven door streaming, dat 67,3% van de totale inkomsten vertegenwoordigt.

Opvallend is dat naast een stijging van het aantal betaalde abonnementen (tot 667 miljoen wereldwijd), advertentie-ondersteunde accounts nog steeds een vijfde van de streamingomzet opleveren. Ook synchronisatie- en uitvoerende rechten blijven een rol spelen, terwijl downloads als enige inkomstenstroom blijft dalen. Met -2,7% is het wel niet zo erg gesteld als vorig jaar, toen een daling van 11,8% werd genoteerd.

Maar vooral de verkoop van fysieke dragers als CD en vinyl valt op, zeker met de focus van labels op superfans voor wie bijvoorbeeld exclusieve uitgaves cruciaal zijn in hun fanbeleving. De cijfers bevestigen dat ook: door een stijging van 13,4% bedragen de fysieke inkomsten ondertussen bijna een vijfde van de markt. Vooral de Aziatische markt en immense populariteit van K-pop zorgen voor bijna de helft van alle inkomsten. De opgenomen muziekmarkt is duidelijk internationaler dan ooit, met een netwerk van regionale en lokale markten. Als tweede grootste markt kende Europa bijvoorbeeld de kleinste groei (8,9%), terwijl Sub-Sahara-Afrika en Latijns-Amerika respectievelijk stegen met bijna 25 en 20 procent.

De analyse van MIDiA

De jaarcijfers van onderzoeksbureau MIDiA bevestigen de bevindingen van IFPI, en dan vooral dat de muziekindustrie in 2023 economisch weer op de rails kwam na de pandemie. Ten opzichte van 2015 – het doorbraakjaar voor streaming, waarover snel meer – verdubbelde de omzet in 2023 tot $35,1 miljard: een groei van 9,8% tegenover 2022. Streaming steeg nog eens met bijna 10% en staat nu in voor 62,5% van het totaal. Ook de inkomsten uit grote indies en directe uitkeringen aan artiesten stegen naar een derde van de jaaromzet. 

Maar hoe komt het dat MIDiA’s jaaromzet $7 miljard meer telt dan die van IFPI? Bovenstaande grafiek toont aan dat het onderzoeksbureau rekening houdt met twee inkomstenstromen die het Global Music Report niet meetelt. Dat zijn 1) directe inkomsten voor artiesten en 2) expanded rights uit branding, partnerschappen en merchandise. In het jaar van de superfan, zoals onderzoekers van MIDiA eind 2023 voorspelden, valt de $3,5 miljard omzet (een stijging van 15,5%) daaruit niet te onderschatten. Ook in hun berekeningen verschillen de rapporten omdat MIDiA wisselkoersengemiddelden omzet naar Amerikaanse dollar. Sam Taylor van Complete Music Update schreef daarover deze uitstekende analyse. 

Feit blijft dat MIDiA de toenemende diversiteit van inkomstenstromen benadrukt, wat de discussie over de totale waarde van de muziekindustrie nieuw leven inblaast. Streaming groeide in 2023 weliswaar iets trager dan in voorgaande jaren en ook directe artiesteninkomsten namen lichtelijk af, maar de totale omzet steeg omdat andere inkomstenstromen het zo goed doen. De toename aan expanded rights bijvoorbeeld, of de extra 4,6% in fysieke productverkoop. 

Het belang van streaming

Beide rapporten bewijzen: in 2023 stegen de streaminginkomsten. IFPI meldt een groei van 10,4% ten opzichte van 2022 tot een bedrag van $19,3 miljard, ofwel 67,3% van de totale omzet. En onderstaande grafiek bevestigt: streaming is steeds belangrijker geworden voor de opgenomen muziekmarkt, met nagenoeg een verdubbeling van de inkomsten tussen 2015 en 2023. Fysieke sales en downloads zijn daar de dupe van, al blijven fysieke verkopen de laatste jaren stabiel rond de $5 miljard.

Maar om welke bedragen gaat het dan in streaming? Spotify wil daar met Loud & Clear transparant over communiceren. Zo keerde het bedrijf in 2023 $9 miljard uit aan labels, beheersvennootschappen en artiesten: bijna een verdrievoudiging sinds 2017. Omdat het hier alleen over Spotify gaat, ligt het werkelijke bedrag allicht wel veel hoger. Ook interessant: de helft van dat bedrag werd uitgekeerd aan grote indielabels. In de voorbije twee jaren keerde Spotify in totaal ook bijna $4 miljard uit aan publishers. 

De cijfers van het platform bevestigen ook hoe internationaal de muziekmarkt is: 50% van alle artiesten die meer dan $10.000 per jaar ontvingen, hebben Engels niet als eerste taal. Is het ook een signaal dat de internationale markt verder professionaliseert? Volgens Spotify verdient namelijk bijna de helft van artiesten die in 2017 nog $10.000 ontvingen, dit jaar al het vijfvoudige. 

Belgium calling…

Als IFPI-lid onthulde de BRMA – de vertegenwoordiger van Belgische muziekproducenten en distributeurs – recent haar jaarcijfers. Binnen een totale omzet van €118,16 miljoen steeg die 11% tegenover vorig jaar, en valt op dat digitaal bij ons nóg sterker staat. Digitale dragers waren namelijk verantwoordelijk voor maar liefst 87,4% ervan – bijna 12% meer dan in 2022. Streaming blijft daarin de belangrijkste drijvende kracht en overstijgt voor het eerst €100 miljoen. Toch mogen we ook de opmerkelijke groei van vinyl niet negeren: in 2023 klom die namelijk met meer dan 12% naar een totale omzet van €8,96 miljoen. CD’s doen het bij ons dan weer slechter dan in andere landen. 

En wat in 2024?

In hun besluit benadrukt de IFPI enkele hoekstenen van het muzikale ecosysteem, zoals de erkenning van muziek als cultureel én economisch product. Ook haar marktcompetitieve aard moet worden ondersteund en makers moeten worden beschermd tegen fraude en onrechtmatig gebruik om generatieve AI te trainen. Ongetwijfeld zal de goedkeuring van de Europese AI Act een rol spelen in de gebruiksmogelijkheden van AI in de muziekindustrie. 

Verder blikken MIDiA en Complete Music Update vooruit op de mogelijke gevolgen van de recent gewijzigde uitbetalingsregels van Spotify: zij voorspellen dat directe artiesteninkomsten daardoor verder zullen dalen. In Loud & Clear stelt Spotify ook dat ze zich willen focussen op de 225.000 artiesten (op 10 miljoen) die inkomensafhankelijk zijn van streaming. Ook songwriters willen ze daarin niet vergeten. In maart 2025 zullen we de impact ervan kennen op de wereldwijde opgenomen muziekmarkt.