Critici hebben lang gevreesd dat de steeds meer gestandaardiseerde middelen van muziekproductie en -consumptie die gepaard gingen met globalisering onvermijdelijk zouden leiden tot de homogenisering van muziek. Maar de studie toont aan dat in tien Europese landen de opkomst van wereldwijde streamingplatforms correleert met een versterking van lokale muziek. De onderzoekers duiden dit met de term glocalisering: een tegenbeweging van globalisering waarbij de eigen identiteit benadrukt wordt.

De cijfers

Het onderzoek focust op de charts in tien Europese landen: het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland, Spanje, Zweden, Polen, Ierland en Portugal en analyseert zowel de nationaliteit van de makers als de taal van de songs. Uit de cijfers blijkt dat het aandeel van binnenlandse artiesten binnen de Top 10 in acht van de tien markten sterk gestegen is en dat ook het aantal liedjes in de moedertaal toegenomen is de afgelopen tien jaar. Streaming heeft lokale artiesten dus duidelijk geholpen om meer mensen te bereiken en vaker wel dan niet in hun moedertaal.

In Frankrijk bv. blijkt streaming een onverwachte zegen te zijn geweest voor Franse muziek en Franse rap in het bijzonder. In 2012 stond er slechts één Frans rapnummer in de Top 10. Tegen 2022 waren Franse artiesten als Ninho en PNL supersterren. Alle zes uit Frankrijk afkomstige nummers uit de Top 10 van dit jaar waren rapnummers. Net als in Italië begonnen deze nummers hun reis op TikTok, dat volgens onderzoeksbureau Sensor Tower Spotify voorbijstreeft wat betreft maandelijkse actieve gebruikers en een derde van de Franse markt bereikt. Wel wijzen de onderzoekers erop dat de omvang van de markt er toe doet. Lokale labels, uitgevers en streamingplatforms zullen veel middelen hebben in markten als Duitsland, maar minder in Duitstalige landen als Oostenrijk en Zwitserland. Wat betekent dat als je een niet-Engelse markt bent met een grotere buur die je moedertaal deelt, het effect minder is. Hetzelfde geldt voor Frankrijk en zijn Franstalige buurlanden België en Luxemburg, samen met het Verenigd Koninkrijk en buurland Ierland.

Mogelijke verklaringen 

Hoe komt het nu dat lokale markten floreren op mondiale platforms? 

Aan de aanbodzijde is de verschuiving van fysiek naar digitaal van belang. In het cd-tijdperk waren er vaste kosten verbonden aan muziekproductie en -distributie, waardoor de schaalvoordelen van wereldwijde hits relatief winstgevender waren dan het ontwikkelen van binnenlandse hits. Streaming veranderde dit, de productie- en distributiekosten daalden, waardoor lokale muziek binnen wereldwijde labels winstgevender werd om in te investeren. Bovendien bezitten labels nu betere en meer concrete tools om data te analyseren en te kunnen zien wat er in elke markt wordt geconsumeerd. Voeg daar de impact (en de gevolgen) van de pandemie aan toe, waarbij wereldwijde tournees twee jaar lang werden geannuleerd, en je krijgt een verschuiving van de focus richting binnenlandse artiesten en concerten.

Aan de aanbodzijde is de macht verschoven van lineaire omroepmodellen (radio, televisie, …) naar een streamingmodel waarbij de consument zelf kan beslissen waar hij naar luistert. Luisteraars identificeren zich daarbij vaak meer met lokaal talent dat bereikbaarder lijkt en ook meer optreedt in eigen land. 

De laatste bevindingen van het IFPI 2023 Global Music Report bevestigen dit. In 53 officiële nationale hitlijsten voor singles die door IFPI worden gecontroleerd, haalden lokale artiesten de toppositie in 27 markten. De onderzoekers wijzen bovendien op een ‘vliegwieleffect’ waarbij meer binnenlands succes door makers leidt tot meer investeringen in eigen land door labels wat weer leidt tot meer vraag bij consumenten.

En wat met België?

De studie focust niet op België, maar uit cijfers van Spotify blijkt dat de Belgische artiesten ook goed in de smaak vallen bij de luisteraars in ons land. Zo stond in 2022 de Brussels rapper Damso op de vierde plaats van meest gestreamde artiesten, Stromae op de dertiende plaats en Angèle op de drieëntwintigste positie. Ook Nederlandstalige artiesten als Camille en Metejoor doen het bijzonder goed. 

Feit blijft wel dat we een klein land zijn waardoor het aantal luisteraars van streamingdiensten beperkt blijft in vergelijking met andere landen. En dat we in vergelijking met Nederland - waarbij streaming abonnementen destijds gratis werden gegeven bij de aankoop van een gsm - nog achter lopen op het vlak van streamingcijfers. In België is momenteel ook geen apart kantoor van Spotify gehuisvest. 

Wie de volledige studie wil lezen, kan hier terecht.