Uit de conclusies van Laura's bachelorproef:

In dit onderzoek probeerde ik de vraag “Welke invloed zal de invoering van een nieuw onoverdraagbaar vergoedingsrecht hebben op streaminginkomsten van muzikanten?” te beantwoorden. Door de complexiteit van het onderwerp, was dit een zeer uitdagende opgave en is het moeilijk om hier met zekerheid een antwoord op te geven. Toch probeer ik mijn bescheiden mening over de situatie te geven.

Eerst en vooral is het duidelijk dat streaming een razendsnelle opkomst heeft gekend en dat deze trend zich voortzet. Het is dus een goede zaak dat men het wetgevend kader rond streaming probeert te verbeteren. Ik moet de producenten wel gelijk geven dat de wetgeving veel praktische vragen opwerpt en onduidelijk is. Tijdens één van de panelgesprekken die ik bijwoonde, haalde één van de sprekers hierover een uitspraak van Winston Churchill aan: “Perfection is the enemy of progress.” Hier ben ik het mee eens. Ik vind niet dat de aanwezigheid van onduidelijkheden het hele nut van de wetgeving (en dan specifiek de invoering van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht) ondergraaft.

Zowel de belangenverenigingen, die voorstander zijn van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht, als de producenten, die tegen een onoverdraagbaar vergoedingsrecht zijn, hebben zeer valabele argumenten. Toch houden bepaalde tegenargumenten van de producenten niet of minder stand bij diepgaander onderzoek.

Zo is de vrees voor de enorme hoeveelheden data die op het bord van beheersvennootschappen terecht zullen komen en de eventuele kosten die dit met zich mee zullen brengen eerder onterecht. Er blijken al systemen te bestaan die deze datastroom kunnen verwerken en AIE, de Spaanse beheersvennootschap, geeft aan dat zij geen bijkomende investeringen hebben moeten doen om de inning en verdeling van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht uit streaming op te vangen. Aangezien dit te danken is aan het gebruik van enkele databases van SCAPR, die ook ter beschikking staan van verschillende andere Europese beheersvennootschappen (waaronder PlayRight), denk ik te kunnen concluderen dat dit ook in België geen bijkomende investeringen met zich mee zal brengen.

De cijfers die AIE ter beschikking stelde over de situatie in Spanje hebben een grote invloed op mijn conclusie. Hoewel Spanje en België natuurlijk wezenlijk verschillen, bewijzen deze cijfers dat de invoering van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht voor muzikanten uit streaming geen opmerkelijk negatieve invloed heeft gehad op de Spaanse sector. Het bewijst natuurlijk ook niet noodzakelijk een eenduidig verband – de gunstige cijfers kunnen immers ook door veel andere factoren beïnvloed zijn – maar de vrees voor een verstoring van het ecosysteem, waarbij iedereen uiteindelijk veel slechter af zou zijn, houdt geen stand. Wel begrijp ik de vrees voor een nieuwe klap voor het ecosysteem, aangezien het uit cijfers duidelijk blijkt dat de muziekindustrie na ruim twee decennia nog steeds niet terug op het hoogtepunt is geraakt waar ze voor de Napstercrisis zaten, zelfs na de groei die streaming met zich heeft meegebracht. Toch tonen de Spaanse cijfers dat zo’n vrees wellicht onnodig is. Er zullen bij de introductie van een vergoedingsrecht wel degelijk verschuivingen binnen de sector plaatsvinden, maar deze verschuivingen zullen meer dan waarschijnlijk geen catastrofale gevolgen hebben.

Wel concludeer ik dat een vergoedingsrecht een positieve invloed heeft gehad op de inkomsten van Spaanse muzikanten en dat dit dus wellicht ook zou zijn bij de introductie van een vergoedingsrecht in België. Hoewel uit verschillende studies blijkt dat het beroep ‘muzikant’ altijd al onzeker en zelfs 36 onderbetaald is geweest, sluit dit voor mij niet uit dat we als maatschappij in staat zijn dit naar de toekomst toe te veranderen. Een onoverdraagbaar vergoedingsrecht bij streaming zal dit niet oplossen, maar is wel een stap in de goede richting.

Het is het vermelden waard dat de belangenverenigingen en producenten het over bepaalde punten wel eens zijn. Beide kanten vermelden dat er heel wat andere problemen zijn binnen streaming die aangepakt moeten worden. De (te lage) prijs van streamingabonnementen en de value gap zijn slechts enkele voorbeelden van mechanismen die een negatieve invloed hebben op de sector in het algemeen en op de inkomsten van individuele muzikanten.

Ook waren ze het eens dat de CDSM-richtlijn niet het doel bereikt dat oorspronkelijk werd vooropgesteld (en tevens in de titel van de richtlijn is opgenomen): harmonisatie. Alle stakeholders betreuren dit ten zeerste en zijn van mening dat de EU hierin tekortgeschoten is. Ik ben het hiermee eens. Het feit dat een aantal Europese lidstaten elk een ander mechanisme hebben ingevoerd, zorgt alleen maar voor meer onzekerheid en onduidelijkheid bij alle partijen. De vraag rijst of het nuttig is na te denken over een Europese copyrightwetgeving, om dergelijke verbrokkeling te voorkomen.

Enkele stukken van de nieuwe wetgeving, waaronder de artikels die gaan over het onoverdraagbaar vergoedingsrecht bij streaming, worden op dit moment aangevochten voor het Grondwettelijk Hof. Ook dit zorgt voor onzekerheid, want het is nu afwachten of het vergoedingsrecht hierdoor geschrapt zal worden of niet, en in de tussentijd kan de sector niet beginnen met het praktisch uitwerken van het vergoedingsrecht. Dit laatste is natuurlijk irrelevant als het Grondwettelijk Hof de wetgeving vernietigt en de Belgische wetgever een nieuwe manier zal moeten zoeken om de CDSM-richtlijn om te zetten.

Ik merkte doorheen mijn onderzoek dat er stakeholders zijn die zich niet gehoord voelen en nood hebben aan meer transparantie. Hierdoor ontstond veel frustratie en onbegrip, die de discussie vandaag de dag nog steeds kleuren. Ik merk ook dat er vaak verwarring heerst over wat de invoering van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht nu juist in de praktijk zou betekenen, wat soms tot tegenargumenten leidt die een fictieve situatie bekritiseren. Ik betreur deze zaken enorm en ik moedig de sector ten zeerste aan om, ondanks de verschillen in mening die er zijn, zo veel mogelijk het gesprek aan te gaan met elkaar. We hebben tenslotte in vele recente voorbeelden (denk maar aan de coronacrisis) gezien hoe moeilijk het is om als sector iets te bereiken, als men niet vanuit één verenigd front kan spreken.