GESAC – voluit: The European Grouping of Societies of Authors and Composers – is opgebouwd uit 32 auteursrechtenverenigingen over heel Europa, die samen meer dan een miljoen makers en rechthebbenden verenigen. Dit Europese netwerk heeft een onderzoeksteam van Ernst & Young de opdracht gegeven om een rapport op te maken van de staat van de culturele en creatieve industrieën in Europa.

De hoofdvragen luidden: wat was de economische situatie voor de coronacrisis? Wat was de impact van de crisis op de activiteiten en tewerkstelling? En waar liggen de prioriteten om de sector te behouden voor nog zwaardere gevolgen en een zo spoedig mogelijk herstel te verwezenlijken?

De studie maakt per onderdeel een analyse.

1. Voor de coronacrisis: een culturele en creatieve sector op volle kracht

• In 2017 exporteerde de EU € 28,1 miljard aan culturele producten. Op het gebied van culturele producten had de EU een handelsbalansoverschot (van € 8,6 miljard), wat vergelijkbaar is met dat van de voedings- en genotmiddelenindustrie (€ 9,1 miljard in 2018). Bovendien had de culturele en creatieve sector een aandeel van 1,5% in de totale export van de EU.
• In 2018 was slechts 10,8% van de inkomsten afkomstig uit de publieke sector, tegenover 11,5% in 2013. *
• Meer dan 90% van de bedrijven die actief zijn in de culturele en creatieve sector zijn kmo’s en 33% van de mensen in deze sector werkt als zelfstandige: dat is meer dan twee keer zoveel dan gemiddeld voor alle sectoren in Europa (14%).
• In 2019 waren de vijf grootste EU-landen (Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk) samen goed voor 69% van de totale omzet van de culturele en creatieve sector in de EU, maar in Midden- en Oost-Europa groeide deze sector het hardst.

2. Tijdens de coronacrisis: een harde klap

• In 2020 daalden de inkomsten van de culturele en creatieve sector me 31%.
• Daarmee is deze sector een van de hardst getroffen sectoren in Europa. Die daling is kleiner dan die in de luchtvaart, maar groter dan die in het toerisme en de autoindustrie.
• De totale omzet van de culturele en creatieve sector in de EU daalde tot € 444 miljard, een afname van € 199 miljard ten opzichte van 2019.
• De podiumkunsten (daling van 90%) en de muziekindustrie (daling van 76%) zijn het hardst getroffen.
• De crisis heeft het hardst toegeslagen in Midden- en OostEuropa (-36% in Litouwen tot -44% in Bulgarije en Estland).

3. Na de coronacrisis: het herstel van de culturele en creatieve sectoren in Europa

• Uitdaging 1 – Financieren: Verzorg grootschalige overheidssteun en stimuleer particuliere investeringen in bedrijven, instellingen, ondernemers en makers in de culturele en creatieve sector. Deze twee essentiële instrumenten versnellen het proces van herstel en transformatie van deze sector.
• Uitdaging 2 – Stimuleren: Ondersteun het diverse cultuuraanbod in de EU door te zorgen voor een stevig wettelijk kader dat de ontwikkeling van particuliere investeringen in de productie en distributie faciliteert.
• Uitdaging 3 – Benutten: Gebruik de culturele en creatieve sector om verandering aan te jagen in Europa, op sociaal en maatschappelijk vlak en op het gebied van milieu.

De algemene conclusie van de studie is even helder als voorspelbaar: de coronacrisis heeft een enorme, blijvende impact op de gehele waardeketen voor de culturele en creatieve sector. Maar het belang van de concrete cijfers die deze studie aan het licht brengt is groot.

Een uitgebreide samenvatting in het Nederlands vind je op de website van Rebuilding Europe. Hieronder kan je de volledige studie downloaden in het Engels.