Dat violiste Patricia Vanneste uitdenkt, creëert en onderneemt voor twee, is nog zacht uitgedrukt. Zo stond het ex-lid van Balthazar mee aan de wieg van Cordette kwartet, Driftwood en Oko Yono; trok ze twee maanden door Scandinavië om er als Sohnarr debuutplaat ‘Coral Dusk’ op te nemen; ontwierp ze samen met architect Sam De Bock de Sjel, een kunstinstallatie waarin luisteraars zichzelf kunnen onderdompelen in datzelfde debuut; maakte ze een passage bij Hydrogen Sea; schreef ze muziek voor theater, televisie, maar ook voor een crematorium; en draaide ze een tijdje mee als programmator klassiek bij concertorganisatie Wilde Westen in Kortrijk.

Hoewel haar traject wel wat anders suggereert, ambieerde Vanneste tot voor kort echter helemaal geen muzikale carrière. “Ondanks dat ik al van kinds af aan viool speel, koos ik er op mijn achttiende bewust voor om geen conservatorium te doen. Ik wilde me niet wagen aan de competitieve klassieke muzieksector en ik was in veel andere dingen geïnteresseerd”, vertelt de vijfendertigjarige Kortrijkse op een zonnige augustusmiddag in een Leuvense stadstuin. “Ik ging neurowetenschappen studeren, startte zelfs een doctoraat. Tot Balthazar zo groot werd dat ik noodgedwongen een keuze moest maken.” 

“Natuurlijk koos ik voor Balthazar omdat ik een engagement was aangegaan, maar de band is proporties beginnen aannemen die ik zelf niet meteen ambieerde. Dat het artiestenleven veel van mij vroeg deerde niet zolang ik mijn ei kwijt kon in andere bezigheden, zoals mijn studie of Ernest vzw, een artistieke organisatie die ik toentertijd oprichtte in Gent. Het moment waarop Balthazar het enige was waarmee ik nog bezig kon zijn, was het moment waarop er bij mij een kortsluiting werd veroorzaakt.”

Thuiskomen

Haar heil vond Vanneste in Sohnarr, het soloproject dat ze kort na haar vertrek bij Balthazar uit de grond stampte. Al was de overstap naar zelf muziek schrijven niet evident. “Lange tijd geloofde ik niet dat ik in staat was om zelf muziek te maken. De mannen van Balthazar gingen bij wijze van spreken in een donkere ruimte zitten, laptop open, koptelefoon op. Meer hadden ze niet nodig. Doordat ik mij daaraan spiegelde, dacht ik dat muziek schrijven niet aan mij besteed was.”

“Gaandeweg begon ik te beseffen dat het voor mij anders werkt. Ik ontdekte dat ik in de natuur moet zijn, ver weg van mijn dagelijkse realiteit. Daar word ik één met mijn omgeving. In ongerepte natuur schuilt er een soort van aanwezigheid die alles aanvaardt zoals het is, waardoor ik me simpelweg niet kan bezighouden met wie ik ben of wat ik voorstel. Daardoor stroomt de inspiratie vanzelf, wat in een tourbus of backstage niet het geval is.”

Vanneste wil andere muzikanten waarschuwen voor die valkuil. “Ik ben ervan overtuigd dat veel mensen zich afvragen of ze wel in staat zijn om zelf muziek te maken. Ik heb geleerd dat het een kwestie is van uitzoeken welke omstandigheden jou helpen om in de flow te geraken. Dat is voor iedereen anders. Natuurlijk kan je je laten inspireren door anderen, maar trek niet te snel conclusies als hun manier niet werkt voor jou.”

Als Sohnarr ruilde Vanneste het Gentse stadsleven in voor de ongerepte hoogtes en laagtes van Zweden en Noorwegen, waar ze twee maanden alleen rondtrok. Het resultaat is Coral Dusk, een veertig minuten durende mijmering van stemmen en strijkers waarin ze haar ziel blootlegt. “Pas toen ik daar was, voelde ik wat er al die tijd tot uitdrukking wilde komen. De nood om muziek te maken zat zo hoog! Dat was thuiskomen, echt. Op geen enkel moment heb ik mezelf moeten forceren. Ik maakte vaak urenlange wandelingen. Thuis pakte ik mijn viool vast en werkte ik rond de indrukken die ik opdeed.”

Diepgang en donkerte

“Door ‘Coral Dusk’ te maken, besefte ik dat ik een stukje van mezelf kwijt wil in de muziek die ik maak. Daar was bij Balthazar geen ruimte voor. Ik herinner me een moment in de studio waarbij ik werd gevraagd om iets in te spelen. De reactie die ik kreeg was: ‘dat, maar dan het totaal tegenovergestelde.’ Wat ik maakte was te emotioneel, te donker. Uiteindelijk schreef ik bijna niets bij Balthazar. En als ik iets schreef, dan lag het volledig in de muzikale beleving van de anderen.”

In Driftwood, waarbij Vanneste samenwerkt met Sam De Bock en multi-instrumentalist Sam Pieter Janssens, kan Vanneste die donkere kant van zichzelf wel uitleven. “We schrijven de muziek met z’n drieën. Het voelt als een verademing om niet alles from scratch zelf te moeten doen. Daarbij draait het allemaal om elkaar inspireren. Het zorgt voor een heel bijzonder gevoel van verbondenheid en aanvaarding wanneer je je ei kwijt kunt en tegelijkertijd geïnspireerd wordt door de input van anderen. Ik wil betekenis geven aan de muziek, zodat het niet ‘zomaar’ muziek is. Als het puur entertainment is, dan hou ik het niet vol.”

Die nood aan diepgang vindt Vanneste naast Sohnarr en Driftwood in tal van andere projecten. Zo schreef ze recent muziek voor een crematorium. “Ik schreef die muziek specifiek voor mensen die in een rouwproces zitten. Het was geen evidente opdracht om nummers te schrijven die kunnen troosten zonder dat ze te dramatisch klinken of te veel op de achtergrond blijven. Ik vind het heel waardevol dat mijn muziek een bedding kan zijn voor mensen hun woede of verdriet.”

Daarnaast bundelt de violiste nu ook haar krachten met schrijfster Lies Verswijvel in ‘Ode aan de Donkerte’, een project waarmee ze ruimte wil creëren voor de schaduwkanten van het menselijke bestaan. “In onze samenleving is er weinig ruimte voor donkere emoties. Alles draait om het nastreven van geluk, luchtigheid en efficiëntie. Dat er een groot oordeel rust op gevoelens als angst, onzekerheid en verdriet, zorgt ervoor dat ze alleen maar lastiger zijn om te dragen. Lies en ik willen daar verandering in brengen door een plek te creëren waar mensen, begeleid door muziek en woord, hun donkere emoties volledig kunnen doorvoelen.”

Mensen ondersteunen

“De bottom line is dat ik mensen graag ondersteun in hun persoonlijke proces. Dat zit bijvoorbeeld in het maken van muziek voor mensen in een rouwproces, maar ook in coaching. Het lijkt me heel leuk om andere artiesten te helpen om inzicht te krijgen in zichzelf en in hun eigen proces; om samen na te denken over wat er al goed lukt en over wat er nog beter kan. Vanuit dat opzicht vind ik het extra waardevol om feedback te geven aan beginnende artiesten. Voor hen kan ik naar mijn gevoel meer betekenen dan voor artiesten die al ver geëvolueerd zijn, omdat het voor de laatsten vaak slechts een kwestie is van de puntjes op de i zetten. Het is net het creatieve proces dat mij interesseert.”

Of ze tips heeft die ze alvast wil meegeven aan beginnende artiesten? “Ik heb me lang gespiegeld aan mensen die al van jongs af aan zeiden dat ze muzikant wilden worden, de wereld wilden veroveren met hun muziek, die bij wijze van spreken heel hun leven in een fabriek willen werken zolang ze maar muziek kunnen spelen. Zelf heb ik muziek nooit zo ervaren. Als ik geen viool had leren spelen, dan was ik nu iets anders gaan doen en dat was ook goed geweest. Daardoor heb ik mezelf lang geen ‘echte’ muzikant gevoeld. Dat was achteraf gezien nergens voor nodig.” 

“Nog een tip die ik wil geven: probeer om niet te veel toe te werken naar iets wat je goed vindt. Het is niet gemakkelijk om iets te bewonderen en het toch niet, bewust of onbewust, als een soort van einddoel te beschouwen. Laat je inspireren door anderen, maar neem daarnaast ook voldoende afstand en ruimte om aan te voelen wat je zelf wilt, om je creativiteit de vrije loop te laten en te zien wat er opborrelt. Afhankelijk van hoe je muziek maakt, kan dat zijn door een instrument vast te pakken of net door de stilte op te zoeken. Alles kan, zolang je jezelf maar herkent in wat je maakt.”

Die zelfherkenning is volgens Vanneste een cruciaal aspect binnen elke muzikale creatie. “Als je jezelf herkent in wat je maakt, als je het gevoel hebt dat je met jouw muziek uitdrukt wat je voelt, dan ben je niet alleen beter gewapend tegen kritiek, maar dan loop je ook minder het risico dat je achterblijft met een onvoldaan gevoel.”

Al benadrukt ze dat ook dit voor iedereen anders is. “Vraag jezelf vooral af waarom je muziek maakt. Wil je een stukje van jezelf kwijt in je muziek? Wil je er iets resultaatgericht mee bereiken? Daar hangt het allemaal van af. Ik ken genoeg muzikanten die muziek maken met als enige doel om op de radio te komen, of simpelweg om hun instrument zoveel mogelijk uren per dag te kunnen bespelen. Voor hen hoeft hun identiteit niet in de muziek te zitten, en dat is perfect oké. Als je het type muzikant bent die wel iets kwijt wilt in zijn of haar muziek, dan zou ik zeggen: let op met te resultaatgericht te werken. Het kan een valkuil zijn, zo heb ik het toch ervaren. Zelfs als je dan je doel bereikt, bestaat de kans dat je op je honger blijft zitten. En wat heb je aan shows, airplay en succes, als je het behaalt met iets waarin je jezelf helemaal niet herkent?”