Jong Jazztalent Gent richt zich op jonge (jonger dan 30) jazzmuzikanten die een origineel en fris muzikaal concept willen uitwerken. De winnaar krijgt een budget en professionele begeleiding, zodat het resultaat een jaar later op Gent Jazz gepresenteerd kan worden. Genrehokjes zijn van minder belang, wat telt is een helder idee en de juiste spirit.

Het idee van een prijs voor Jong Jazztalent Gent ontstond rond 2000, op een moment dat er eigenlijk maar weinig dergelijke initiatieven waren. Van bij het begin was Brouwerij Duvel Moortgat betrokken, een engagement dat tot vandaag blijft duren. Het wedstrijdpodium maakte aanvankelijk deel uit van de Gentse Feesten, waar alle deelnemende bands met een liveset het beste van zichzelf konden geven voor een professionele jury uit de sector. Wanneer uiteindelijk Gent Jazz verhuist naar hun huidige stek in De Bijloke, wordt daar een podium opgericht waar elke dag een deelnemende band kan spelen voor het openen van de deuren.

Professionalisering

Een vijftal jaar geleden is het concept geëvolueerd. De artiesten worden nu gevraagd om een muzikaal project voor te stellen, en het winnende voorstel krijgt een budget waarmee het idee kan worden uitgevoerd. Daartoe is ook het wedstrijdgeld ondertussen verdubbeld, van €5.000 naar €10.000. De band krijgt ook de kans om het resultaat te presenteren tijdens de daaropvolgende editie van Gent Jazz.

Arne Geysen (programmator Gent Jazz): “Toen er werd besloten om het prijzengeld te verhogen, werd ook gekozen om de bands meer focus te geven in de professionalisering van hun activiteit. In plaats van een smak geld te geven die ze naar believen kunnen opmaken, verwachten we dat de artiesten heel gericht werken aan een traject met een heel concreet einddoel. Wanneer ze het project indienen, moeten ze ook al een financieel plan opstellen zodat het budget al op voorhand verantwoord is. Dat stelt ons ook in staat om hen doorheen het jaar nauwer op te volgen, en praktisch bij te staan. Via onze partners kunnen we bijvoorbeeld helpen met materiaal, residentieplekken en infrastructuur. Wij hebben ook een netwerk van professionals waarbij we terechtkunnen met concrete vragen. En natuurlijk zijn we ook goed geplaatst om meer zichtbaarheid aan het project te geven. We vragen tijdens de werkperiode regelmatig wat beeld- of geluidsmateriaal dat we met ons publiek kunnen delen.”

De indienprocedure verloopt via VI.BE platform, en uit de inzendingen maakt Gent Jazz alvast een eerste keuze van de beste voorstellen. Daarop wordt een externe jury losgelaten, samengesteld uit een lijst van journalisten, promotoren, boekers en andere industrielui. Bij hen ligt tenslotte de eindbeslissing. Gent Jazz waakt er wel over dat het aanbod vooral bestaat uit te ontdekken opkomend talent. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt, wordt bewezen met een blik op de lijst van voorbije winnaars. Namen als De Beren Gieren (2009), Nathan Daems (2010) (nu actief met o.a. Black Flower) en BRZZVLL (2007) zijn ondertussen gevestigde waarden geworden in de scene.

Arne: “We ontvangen best wat inschrijvingen van artiesten die al met een goede professionele omkadering werken, een manager en een boeker. Maar onze voorkeur gaat toch uit naar muzikanten die dat stadium nog niet hebben bereikt. Zo vermijden we dat de drempel om deel te nemen te hoog wordt. Alle muzikanten moeten het gevoel hebben dat ze een kans maken. Het is ook zeker niet de bedoeling om louter budget te verstrekken voor promocampagnes of plaatproducties. Het voornaamste doel blijft: de professionalisering in gang zetten.”

Volksmuziek

De meeste voorstellen zijn toegespitst op het vervullen van een hogere ambitie: een muzikaal concept dat veel research en voorbereiding vraagt, of een samenwerking met een gerenommeerde buitenlandse artiest. Donder was de winnaar in 2019, en combineerde beide pistes in één harmonieus geheel. Ze kwamen op het idee om aan de slag te gaan met oude Vlaamse muziek (van polyfonie tot volksliederen), en ze wilden daarvoor ook samenwerken met de Noorse harmoniumspeler Sigbjørn Apeland. Drummer Casper Van De Velde legt uit waarom ze uitgerekend hem absoluut bij het project wilden betrekken.

Casper: “Sigbjørn werkt geheel vanuit zijn eigen muzikale traditie. Dat is iets wat we hier in België bijna niet doen, en zeker niet in de jazz. Dat komt deels doordat een interesse in de Vlaamse volksmuziek nogal snel wordt geassocieerd met een ideologische voorkeur. Maar voor ons was het echt om de denkoefening te doen: wat zou er gebeuren als je als jazzmuzikant met pakweg polyfonie gaat spelen?”

Voor de jury was het project van Donder, met werktitel ‘Vergeten klanken van onze voorouders’, een overduidelijke winnaar.

Arne: “Het project sprong meteen in het oog. We kenden de muzikanten al uit andere projecten (Casper maakt bijvoorbeeld deel uit van schntzl), dus we wisten dat het sterke artiesten zijn die hun idee daadwerkelijk konden uitvoeren. En ze hadden een heel heldere visie voor ogen van wat ze wilden doen, en hoe ze dat gingen aanpakken.”

Casper: “We hebben eerst stevige research gedaan over een heel breed spectrum van tradities, want eigenlijk hadden we zelf heel weinig kennis. We hebben ook de hulp ingeschakeld van experten ter zake zoals Herman Dewit (van ondermeer ’t Kliekske, red.). Uiteindelijk hebben we uit al die inspiratie een aantal composities gedistilleerd, en daarna werd Sigbjørn bij het project betrokken. We zijn met hem gaan opnemen in een kapel in Brugge. Natuurlijk heeft corona de praktische planning enigszins belemmerd, maar door een goede voorbereiding zijn we toch in ons opzet geslaagd. Sigbjørn is zelf muzieketnoloog, dus we hebben hem ook gevraagd om een stuk volksmuziek uit Noorwegen mee te brengen naar de sessies. Hij kwam met een traditionele hymne die uiteindelijk ook op het album is terechtgekomen.”

Vrijheid

Na de eerste verkennende gesprekken kreeg de band en zijn entourage alle ruimte om het project uit te werken. Gent Jazz wil nooit de artistieke vrijheid beknotten met al te veel voorwaarden of nauwe controle.

Arne: “Het is wel belangrijk dat je een duidelijke visie hebt op wat je wil doen, maar hoe je dat artistiek gaat invullen, is een heel ander verhaal. We zijn niet op zoek naar een concreet eindproduct, het blijft jazz dus experiment en improvisatie, de zoektocht maakt daar een essentieel onderdeel van uit. Het presentatiemoment ligt vast, maar wat er daar gepresenteerd wordt, kan alle kanten uit.”

Voor Gent Jazz is de presentatie op het festival ook niet het eindpunt van het traject. Zeker de laatste jaren probeert de organisatie om een artiest ook voorbij die mijlpaal verder te ondersteunen.

Arne: “Het project van Steiger in 2017 was wat dat betreft voor ons een keerpunt. Ik heb echt het gevoel dat we die artiesten niet loslaten na hun speelkans, maar verder blijven kijken hoe we onze organisatie en ons netwerk kunnen inzetten om de winnaars verder te begeleiden. Met Steiger, Pentadox (winnaar in 2018) en nu ook Donder is ons dat steeds beter aan’t lukken.”

Er valt niet onderuit te komen: de laatste jaren is Gent het epicentrum van de nieuwe Belgische jazzlichting geworden. Hoe verhoudt Gent Jazz en Jong Jazztalent zich eigenlijk tot deze scene?

Arne: “We hebben natuurlijk het geluk dat we gevestigd zijn in De Bijloke, vlak bij het KASK en Conservatorium waar toch veel van dat talent vandaan komt. Ik denk dus zeker dat we wel ons steentje bijdragen omdat we natuurlijk ook nauw contact hebben met die plekken – daar zit tenslotte onze doelgroep. Maar we proberen ook andere steden te betrekken in ons verhaal, en om even de hand in eigen boezem te steken: het is de bedoeling om daar in de toekomst nog harder op in te zetten. De naam van de wedstrijd verwijst naar de plek waar we actief zijn, maar we staan in feite open voor alle muzikanten in België.”

De laatste jaren werd het geluid van het begrip ‘jazz’ stevig opengetrokken, zeker ook onder impuls van Belgische acts als STUFF.. In die mate zelfs dat je de vraag kan stellen welke criteria een wedstrijd als Jong Jazztalent nu eigenlijk nog kan stellen aan de inzendingen die ze binnenkrijgen.

Arne: “Bij de crossovers die nu gebeuren, houden we eigenlijk geen rekening met de vraag of de muziek die daaruit voortvloeit technisch als ‘jazz’ valt te plaatsen. Voor ons draait het eerder om de spirit die erachter zit: is het een artiest die de patronen wil doorbreken, die wil experimenteren? In welke richting dat dan keert, is voor ons eigenlijk minder aan de orde. Net daardoor zie je ook heel boeiende dingen gebeuren die enkel maar goed zijn voor de jazzscene. Als je ziet dat een hiphopgroep als blackwave. met jazzmuzikanten optreedt, en daarmee ook de grote podia haalt... dat is eigenlijk ongelooflijk. Dat spreekt een breed en ook jong publiek aan, dus daar stellen we ons als organisatie helemaal voor open.”

Koffiedik

Wegens alle onzekerheden die de coronacrisis met zich meebracht, besloot de organisatie vorig jaar om de wedstrijd te laten vallen.

Arne: “Om te beginnen wisten we zelfs niet of Donder überhaupt hun project ging kunnen voorstellen op een festivaleditie 2020 – uiteindelijk hebben ze ook niet gespeeld op ons aangepast evenement in de zomer. Bovendien konden we niet inschatten of de nieuwe winnaar dan op volwaardige wijze aan de slag kon gaan met zijn project – of er bijvoorbeeld studio’s of residenties beschikbaar zouden zijn. Zo hebben we uiteindelijk besloten om de wedstrijd een jaartje uit te stellen.”

De kandidaten van vorig jaar kregen de kans om hun voorstel over te hevelen naar de editie van dit jaar. Nieuwe deelnemers hebben nog tot en met 2 mei de kans om hun project in te dienen.

Arne hoopt weliswaar dat er een editie 2021 komt waar Donder alsnog live het project kan voorstellen, maar ook voor Gent Jazz is het voorlopig nog koffiedik kijken wat de toekomst brengt.

Arne: “We hebben lang aan het idee vastgehouden dat we dit jaar terug voor een ‘normale’ editie konden gaan, maar inmiddels is het wel duidelijk dat we ook dit jaar weer moeten improviseren. We zijn verschillende scenario’s aan het bekijken, met ook kleinschaligere alternatieven. Het lijkt echter wel waarschijnlijk dat we net als vorig jaar een focus gaan leggen op Belgische namen, met dit keer ook terug een uitreikmoment voor Jong Jazztalent Gent 2021.”