Ein-de-lijk! EINDELIJK! Het galmde door de straten, in cultuurhuizen en concertzalen. Er is weer cultuur. Genieten van theater en concerten, groot en klein. Wat.een.feest. Ook bij VI.BE staat de glimlach sinds kort weer op de gezichten. Niet dat we in volle coronacrisis onze lach of het vermogen tot vrolijk relativeren verloren, maar als je ziet hoe de sector waar je met hart en ziel voor werkt ten onder gaat aan strenge coronamaatregelen, dan gaat dat niet in je koude kleren zitten.  

In dit dossier hebben we het over de onderlaag van ons muzieklandschap, de voedingsbodem waar artiesten (en evenementen) van morgen ontstaan en waar de motor nog volledig draait op vrijwillige passie en een hoofd vol dromen. Sinds maart 2020 was het voor beginnend of lokaal muzikaal talent bijna onmogelijk om zich te ontwikkelen. Thuis, ja, dat wel. Bovendien werd repeteren voor niet-professionele artiesten verboden, was het aantal speelkansen op één hand te tellen, sloten opnamestudio's de deuren en vielen lokale dynamieken en scenes stil. Stuk voor stuk belangrijke schakels in de prille carrière.

MAAR! We stappen stilaan opnieuw in een vertrouwde muzikale molen. Al begint het eerst wat op kousenvoeten (is dit echt?). Kleine café-optredens, voorzichtige (scouts)fuiven en strak georganiseerde (lokale) zomerfestivals. Organiseren zullen we. En met lokaal talent dat als een horde jonge, gretige wolven staat te popelen om zich opnieuw voor het publiek te gooien, kan het niet anders of we gaan een heel fijn muzikaal najaar in. 9 juni was alvast een hoogdag: bands mochten opnieuw samen het repetitiekot induiken. 1 september werd een muzikale feestdag, omdat kleinschalige evenementen weer kunnen plaatsvinden zonder beperkingen. En, bijna niet te geloven, vanaf 1 oktober mogen we weer dansen in het jeugdhuis, op café en in nachtclubs. Relance, here we come! 

We kijken in dit dossier even achterom, omdat we benieuwd zijn naar alle acties die gemeenten en steden in volle lockdown op poten gezet hebben om de lokale muziekscene op de rails te houden. Maar evengoed kijken we vol enthousiasme uit naar alle plannen, alle concerten en events die in enkele gemeenten en steden nu al in de steigers staan. Het zijn stuk voor stuk inspirerende verhalen, van het wilde westen tot de Oostkantons.

Diest sluit de lokale scene in de armen

“In Diest hebben we de stilte van de coronacrisis aangewend om te brainstormen over het popbeleid en te zoeken naar de pijnpunten en noden. Begin september 2020 gingen we daarmee aan de slag, samen met de Diestse muzikanten”, aldus Jeroen Sels, diensthoofd Jeugd. “We hebben van het muziekbeleid een prioriteit gemaakt, zowel op het gebied van educatie, repeteren als speelkansen. Uniek in onze aanpak is dat het popbeleid opnieuw vorm krijgt vanuit de jeugddienst, in nauwe samenwerking met het cultureel centrum en de gemeente. We hebben in dat vernieuwde popbeleid heel veel aandacht voor repetitieruimtes, want daar was wel een leemte ontstaan. Vandaag kunnen lokale bands terecht in een repetitiebox, van om en bij de 36 m², met vijf man. In volle coronatijden was dat niet vanzelfsprekend, zeker niet omdat de box moet voldoen aan de huidige CO2-vereisten. Maar testcases hebben aangetoond dat de box zeer geschikt is om repetities in te laten plaatsvinden. Het zal je dan ook niet verwonderen dat de box dagelijks is volgeboekt.”

Shhht... it’s a secret!

“Waar we verder hard op focussen, is dat we de niet-professionele lokale muzikanten snel weer aan het spelen willen krijgen, al is het maar om hen opnieuw wat speelroutine te geven. Vergeet niet dat niet-professionele muzikanten – in tegenstelling tot professionele – tot 9 juni niet mochten repeteren. En dat is nefast voor de ontwikkeling van een band. Vandaar dat we nu volop werk maken van het creëren van speelkansen voor lokale bands: het cultuurcentrum heeft een aantal secret sessions in het leven geroepen, waar we jonge bands programmeren op niet voor de hand liggende locaties. Het publiek weet vooraf niet waar het heen moet, maar krijgen, net zoals bij illegale raves, pas een paar uur vooraf te horen waar het concert zal plaatsvinden. Dat zorgt alleszins voor een boeiende dynamiek. We organiseren vijf dagen per week een secret session. We hopen op die manier heel wat lokale bands uit hun coronaslaap te halen.”

“We hebben ook heel hard uitgekeken naar september; dan organiseren we het stadsfestival Re:lict, waar we bands laten spelen op erfgoedsites, zoals in een kerk. Normaal gezien zou je daar een koor verwachten, maar wij zetten er een jonge Diestse rockband. Het is bedoeling om in alles wat we programmeren eerst en vooral te focussen op lokaal talent. We zouden kunnen kiezen voor een bekendere artiest, maar daarmee zouden we de lokale artiesten in de kou laten staan, en dat kan nu net niet de bedoeling zijn.”

Ons kent ons kent ons ... kent iedereen

“Net zoals in andere gemeenten en steden heeft de stilte tijdens corona net gezorgd voor actie binnen een aantal domeinen waar we maar niet aan toe kwamen. Het nieuwe popbeleid is daar een mooi voorbeeld van, maar ook de Facebook-groep ‘Diestortion Backstage’, waarin we alle Diestse artiesten, niet-professionele en professionele muzikanten, technici, etc verenigen en info laten uitwisselen over dit of dat onderwerp. Met die FB-groep willen we het lokale ecosysteem versterken en het weefsel hechter maken. Het heeft mij vooral ook getoond hoe groot en divers de Diestse muziekscene is. Je staat er eigenlijk niet bij stil, maar Diest is de bakermat van bands als Double Veterans, van Guy Swinnen, Lilianne St. Pierre, Tubelight etc. De aanwezigheid van zoveel talent geeft alleszins genoeg kansen om mooie zaken te organiseren. Waarom eens niet de hort op gaan door Vlaanderen met talent uit Diest? Of een compilatie maken met enkel Diestse artiesten?”

“Ook voor diversiteit willen we in de toekomst meer aandacht hebben. Dat is een werkpunt, want we bereiken niet alle muzikanten die we willen bereiken. Om dat te tackelen, zijn we een samenwerking aangegaan met Arktos, de jeugddienst en het stadsbestuur. Het is de bedoeling om ook die artiesten te coachen, te ondersteunen, en hen speelplekken te bieden in het jeugdhuis, wat nog steeds een mooie plek is om je eerste stappen te zetten. Inclusiviteit is een thema waar ik zelf harder op wil focussen, gecombineerd met welzijnswerk, want ik ben ervan overtuigd dat een degelijk uitgebouwd muziekbeleid, zeker na corona, het in zich heeft om mensen met elkaar te verbinden.”

Oostende, ma belle

Oostende, culturele stronghold aan De Kust, zette tijdens de pandemie initiatieven op poten om de minst gefortuneerden een hart onder de riem te steken. 

“Stadsbrouwerij ’t Koelschip lanceerde in volle coronatijd tien verschillende bieren om een twintigtal Oostendse bands, dj’s, tourmanagers, geluidstechniekers… te steunen,” aldus Gaike Gavart, communicatiemedewerker bij de Dienst Cultuur. “Wou je een band, artiest, dj ... steunen, dan kon je een bierpakket kopen en ging de opbrengst rechtstreeks naar de artiest. We hebben gemerkt dat dit initiatief vooral bij de ‘bekendere’ muzikanten werkte. Voor minder bekende muzikanten was het niet zo’n hoogvlieger. Aangezien we de verkoop als stad niet konden stimuleren, hebben we dit niet groots gecommuniceerd. We zijn wel van plan om het initiatief opnieuw op te pikken als we weer events mogen organiseren.”

Wat doet Oostende verder om de relance van het lokale muzieklandschap te ondersteunen? 

Gaike: “Er is een groot Oostends plan dat alle – zowel professionele als amateurorganisaties – organisatoren wil verbinden aan het label ‘Ostend is Music’. Dankzij een aantal communicatierichtlijnen, zoals het gebruik van hashtags, taggen en specifieke formats zorgen we ervoor dat we zowel de organisator als de muzikant breed in de kijker plaatsen. Nu de toekomst er wat rooskleuriger uitziet, maken we stilaan werk van een aantal kleinere events. Zo organiseerden we deze zomer op een vaste avond in de week een vrij podium op het terras voor de bibliotheek. Er kwam hier al enorm veel respons op.” 

Ostend is Music

“Over Ostend is Music ben ik zelf erg opgetogen: het is het meest waardevolle project waar de dienst cultuur al zijn schouders onder gezet heeft. Muziek, de scene en het podium zijn onderwerpen die in Oostende heel hard leven. We dragen Oostendse muzikanten van vroeger en nu echt op handen. En vanuit muzikantenhoek kwam al heel fijne feedback.”

Welk ander lokaal event is volgens jullie voor herhaling vatbaar?  

“Ik werd zelf heel enthousiast van ‘De Nacht van de Musea en de Galerijen’: Oostendse musea en galerijen openen hun deuren; je kunt er terecht voor talloze performances en events. En het is gratis. Verder waren voor de corona-uitbraak de optredens in MuZEE, het Stadsmuseum, en de concertjes in de woonkamer van een galeriehouder ook erg de moeite. We hebben er echt mooie dingen gezien, in een fantastische sfeer. Zeker voor herhaling vatbaar.”

Iets zei krak!

Ook het Avelgemse jeugdhuis KRAK – jullie allen bekend van het jaarlijkse Krakrock – heeft het afgelopen jaar niet stilgezeten. Joachim Wannyn, projectcoördinator, geeft tekst en uitleg.

“Neen, stilzitten was er voor ons – zelfs in volle coronacrisis – niet bij. Vorige zomer stelde de gemeente bijvoorbeeld infrastructuur ter beschikking voor de Avelgemse verenigingen. Krak heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt en organiseerde drie podiumactiviteiten. Voor de concerten hebben we gekozen voor een voorprogramma met lokale roots. Mooneye trad aan met Portland en Low G met Brihang. Er was verder nog een comedy-avond met Han Solo. 

Laten we gaan voor digitaal

De digitale beleving kende een hoge vlucht. Ook Krak maakte daar dankbaar gebruik van en organiseerde verschillende online events. 

“Ja, we hebben die mogelijkheid met beide handen gegrepen,” aldus Joachim Wannyn, “Het Feestival - een nieuw tweedaags sociocultureel event in samenwerking met heel wat partners, - werd dan wel last minute uitgesteld, maar we hebben ondertussen wel een volledig programma uitgewerkt in samenwerking met heel wat lokale en bovenlokale partners. De Stroate uit Kortrijk engageerde zich bijvoorbeeld voor een samenwerking rond het hiphop-luik en Quindo-radio voor de live verslaggeving. Naast hiphop is er een groot pop-luik met gevestigde ‘locals’ als Wolker en PINGPONGCLUB, maar ook nieuw talent als Wout Vantieghem en Lou Rain. Een derde luik focust op wereldmuziek, dat de link legt met een accordeonfestival, sinds 2013 een vast waarde in Avelgem. De nadruk ligt op ‘lokale helden’: gevestigde en opkomende artiesten die een link hebben met JH Krak/Avelgem. Om ondanks de coronamaatregelen toch een breed publiek te bereiken, was het plan om de concerten te livestreamen en zo via het net uit te zenden.

In april, tijdens de traditionele ‘Lokale Helden’-maand, zijn we niet bij de pakken blijven zitten en hebben we onze podiumwerking online bekend proberen te maken via een mini-documentaire met jonge artiesten. Daarnaast verzamelden we filmpjes van 30 ‘lokale helden’ die we in april postten, elke dag één. Op die manier wilden we jonge artiesten ondersteunen en tegelijk onze vernieuwde podiumwerking bekend maken.” 

Een jeugdhuis zonder optredens of muziekbeleving, dat is een onwerkbare combinatie. Hoe hebben jullie dat beleefd?

“Onze podiumwerking is nooit helemaal stilgevallen, al ontbrak door de corona-beperkingen de natuurlijke vibe die je hebt bij concerten en andere podiumactiviteiten. Ook de oneindige reeks maatregelen die van dag tot dag veranderden, zorgden voor heel wat grijze haren. En het noodgedwongen last-minute annuleren van tot in de puntjes voorbereide activiteiten kwam soms zwaar binnen.

De digitale initiatieven waren zeker waardevol, maar na een tijd bleken de meeste mensen het toch wel gehad te hebben met het online-gebeuren. Bijzonder lastig was ook dat we de uitbouw van onze vernieuwde podiumwerking met heel wat nieuwe vrijwilligers online moesten uitrollen. Dat was allerminst evident. Zowel voor het livegebeuren als voor het teamwork achter de schermen zijn we bijzonder blij dat dit momenteel weer ‘live’ kan, want het maakt alles zoveel makkelijker.”

Het Kolle-project: groeien vanuit de rijke bodem

“Kolle (kolle.be) is een project waar we heel hard in geloven”, aldus Joachim Wannyn. “Het is een samenwerkingsplatform/ecosysteem voor open jeugdwerkingen met een regionale verankering, dat 100% van onderuit groeit. De bedoeling van Kolle is uitwisseling van talenten, ideëen, materialen & infrastructuur, communicatie, gemeenschappelijke projecten, maar het wil in de eerste plaats een regionale community van jongeren en jongerenorganisaties bevorderen, zodat ze elkaar leren kennen en er spontane samenwerking kan groeien.” 

Een prachtig initiatief! Gecombineerd met jullie fel gewaardeerde podiumwerking wordt dat een waar muziekfeest. Lokaal talent krijgt al decennia kansen, kijk maar naar Krakrock, Club Soda, Backdoor Concerts. Wie de affiches uitpluist, ziet een indrukwekkende lijst van gevestigde en jonge artiesten. 

“Ja, dat is zeker zo. Momenteel focussen we op de uitbouw van een meer kleinschalige en bredere podiumwerking waarin jong talent centraal staat, allemaal in het kader van ons bovenlokaal project ‘Krak 2.0’ ( krak.be en facebook.com/Podiumkrak). 

We proberen in het kader van onze buurtwerking met het jeugdhuis ook samen te werken met andere organisaties. Zo komen de laatstejaars van het conservatorium bij ons soms theatervoorstellingen spelen. En volgend jaar is Krak de setting van de toonmomenten en repetities voor leerlingen van het gemeenschapsonderwijs. 

Daarnaast willen we actiever inzetten op artist coaching, opleiding PA en licht, workshops… kortom het educatieve of coachende aspect. We proberen deze ideeën van onderuit te laten groeien, door een kader te bieden waarin gemotiveerde jongeren zelf de richting kunnen bepalen die de podiumwerking uitgaat. De eerste bijeenkomsten zijn alvast veelbelovend, er is op een rustig tempo een team van jonge vrijwilligers en artiesten aan het ontstaan die de komende jaren samen nog heel wat zullen verwezenlijken. En ondertussen ontstaan nieuwe vriendschappen in kruisbestuiving met de verschillende andere werkgroepen...”

Wetteren ademt muziek! 

Ook in Wetteren heeft de stilte niet gezorgd voor een achteruitgang. In tegenstelling tot wat het aloude adagio – stilstaan is achteruitgaan – laat vermoeden, gebruikte het Wetterse muziekbeleid de luwte om een aantal lokale pijnpunten aan te pakken en het lokale muziekbeleid futureproof te maken. 

“Een jaar geleden voelden we al dat het een lange en lege cultuurzomer zou worden,” aldus Pieter Bracke, beleidsmedewerker cultuur. “Met het Down The Stream-festival wilden we de lokale scene toch aan het spelen krijgen. Het was een succes: in samenwerking met het lokale Pig Parade Records en CC Nova, programmeerden we zes Wetterse bands, die dankzij de professionele inzet van Media Viking tot in de huiskamer van muziekliefhebbers gestreamd werden, en voor wie het wou was er ook een live-streaming in de stadstuin. Tussen de streams door waren er een paar mini-concerten, met telkens maximaal 100 bezoekers.”

Een mooi initiatief, maar toen ging de cultuursector op slot, en kwam nagenoeg niemand meer aan live spelen toe. De lokale scene viel op zijn gat. Maar zoals het elders ook ging, heeft ook Wetteren de tijd nuttig gebruikt om de relance van de lokale muziekscene voor te bereiden, niet? 

“Jazeker. Vroeger konden burgers zetelen in adviesraden, stuk voor stuk burgerparticipatiebewegingen waar inwoners van Wetteren hun grieven, wensen en noden kenbaar konden maken, op talloos verschillende gebieden. Die adviesraden zijn sinds kort overgegaan in de Wetterraden, waar de Wetteraar zijn zeg kan doen over een aantal thema’s. De Wetteraden werken volledig bottom-up werken, zijn super laagdrempelig en houden zich ver weg van de logge vergadercultuur. Zo heeft de Wetteraad Cultuur als één van de eerste initiatieven een werkgroep opgericht die de lokale muziekscene wil ondersteunen. Ontstaan vanuit de vaststelling dat de leden van de vele Wetterse muziekgroepjes, rockbands en dj’s steeds ouder worden en er steeds minder instroom is van jonge muzikanten. Aanvullend is het de ambitie om jaarlijks een Popraad te organiseren voor de lokale muziekscene, getrokken vanuit CC Nova, waarbij netwerking en uitwisseling centraal staat. 

Concreet wenst men de noden van de lokale bands en muzikanten in kaart brengen en hierover beleidsvoorstellen formuleren. Daarnaast is de werkgroep al het gesprek aangegaan met de KUNSTacademie van Wetteren. De academie heeft wat de Afdeling Muziek betreft van oudsher een heel sterk, maar vooral klassiek georiënteerd, aanbod. Het is opvallend dat er nagenoeg geen link is tussen de ‘muziekschool’, die heel veel leerlingen telt (900), en de brede Wetterse muziekscene. Op basis van de eerste gesprekken met de Kunstacademie en de gemeente werd beslist om al in het komende schooljaar een aantal losse workshops te organiseren, gericht op een breder publiek en  meer rock, jazz en elektronische muziek georiënteerd. Op iets langere termijn willen we onderzoeken of een afdeling jazz/pop op te richten wenselijk is. Deze werkgroep heeft inmiddels ook advies gegeven over de technische uitrusting en het beheer van de evenementenruimte en de repetitieruimte die in het Cordonniergebouw zijn ondergebracht.”

Cordonnier, alhier!

“De oude Cordonniersite wordt omgeturnd tot een cultuurhuis waarin de afdeling Beeldende Kunsten van de Kunstacademie onderdak krijgen. In de kelders van het gebouw komen er een jeugdhuis én een repetitieruimte/concertzaal, waar lokale Wetterse bands terecht kunnen voor hun eerste podiumervaring. 240 staanplaatsen, een vaste PA ... je kunt het wat beschouwen als een black box waar we de Wetterse muzikant een platform willen bieden. Dat er opnieuw een jeugdhuis komt, is een mooie stap: er is al zeven jaar geen plek meer waar de Wetterse jeugd kan samenkomen. Meer nog, de jongeren van vandaag weten niet goed meer wat een jeugdhuis precies is, terwijl het de perfecte plek is om te experimenteren, initiatieven op poten te zetten en kleine concerten te organiseren. Het moet opnieuw een voedingsbodem worden voor jonge bands.

Ook belangrijk is dat jongeren vanaf 1 september op de kunstacademie workshops pop, rock, dj en digitale muziek kunnen volgen, met het idee om later een afdeling pop en lichte muziek op te starten, wat nu nog ontbreekt. De aanpak van de Wetterse muziekacademie is op klassieke leest geschoeid, en zal zeker baat hebben bij deze frisse insteek: hoe meer Wetterse jongeren er de beginselen van pop, rock en andere populaire muziekstromingen leren kennen, hoe nauwer het muzikale en sociale weefsel wordt. Nu al zien we leuke kruisbestuivingen en gesprekken als jonge hiphoppers in dialoog gaan met de directeur van de muziekacademie.”

Hoe gaat het Wetterse muziekbeleid om met diversiteit? Komen mensen met een andere origine ook aan bod in de Wetterse muziekscene? 

“Dat is een aandachtspunt, iets waar we volop mee aan de slag zijn, omdat we merken dat we lang niet iedereen bereiken die wel willen bereiken. Je kunt gerust stellen dat de programmatie van het cc bijvoorbeeld heel erg wit kleurt. Mensen programmeren wat ze kennen, en daarom willen we de programmatie in de toekomst ook voor een deel overlaten aan de burger zelf. Op die manier zal er automatisch meer diversiteit aan bod komen, ook lokaal.”

Mechelen, muziekhaven aan de Dijle

En Mechelen? Ook daar zijn ze maar al te blij dat de muzikale relance het lokale ecosysteem weer zal voeden.
“CC Mechelen start in de nabije toekomst, samen met vzw Mechelen Feest, een pop-up muziekclub in de kerk van het CC,” vertelt Kristof Vandegaer, jeugdconsulent, enthousiast.  “Bedoeling is dat hier, naast eigen programmatie, ook lokale organisatoren terechtkunnen en ondersteuning krijgen. Er komt extra aandacht voor het plaatsen van lokaal talent als support bij meer gevestigde namen, zoals bij het zomerfestival De Predikheerlijke Zomer.”

Radar & Jeugddienst

Op dit moment loopt het “Stroom Op De Vaart” project, een gezamenlijk project tussen Mechelen en Leuven. De focus ligt op het professionaliseren van artiesten, in samenwerking met zowel lokale als bovenlokale partners. Verder gaan ze opnieuw inzetten op het aanbieden van repetitieruimtes en toonkansen; er is ruimte voor feedback op het traject van de artiesten en er is een 1-op-1 begeleiding. Ook hier speelt de jeugddienst een actieve rol.

Daarnaast organiseerde Radar en de jeugddienst eind 2019 een allereerste Popraad, samen met VI.BE. We gaan de resultaten daarvan aanwenden om de Mechelse muziekscene te verenigen en naar een hoger niveau te tillen. Belangrijk hierbij is dat de input van de Mechelse muzikanten zelf zal komen. Zij zijn immers de experts ter zake.

Jeugddienst Mechelen heeft een kleine concertzaal, De Club in beheer. Dit laagdrempelig gebouw is de ideale experimenteerruimte voor beginnende bands. Zowel organisatoren als bands kunnen bij de jeugddienst terecht voor ondersteuning/begeleiding bij het organiseren van hun event. Tot slot biedt de jeugddienst sinds kort een corona-subsidie aan voor jonge, niet-georganiseerde organisatoren. Dit is een groep die naar ons gevoel in de huidige tijden door de mazen van het net glipt en geen aanspraak kan maken op ondersteuning. Het zijn nochtans zij die vaak extra aandacht schenken aan laagdrempelige events & lokale, beginnende bands.”

Maanrock? Ja? JA! 

“De Maanrockrally zal herleven! We zijn er nog niet volledig uit of dit al in najaar 2021 zal zijn of voorjaar 2022, maar dat hij terugkomt staat sowieso vast. De voorbije jaren hebben we het talent van de inzendingen en finalisten gevoelig zien stijgen met een groeiend aantal Mechelse inzendingen. Het is duidelijk dat de beginnende bands hun groeicurve steeds sneller gaat. Als dit rockconcours hierin een kleine boost kan zijn, doen we dat met alle plezier.”

Geen Maanrockrally dit jaar. Mechelen zet met de vrijgekomen budgetten een subsidie op voor lokale organisatoren, gericht op livemuziek én met grotendeels jeugdig lokaal talent. Kan je dat wat toelichten? 

“Het is duidelijk dat events nog een tijdje zullen plaatsvinden met een aantal beperkingen: publiekscapaciteit, bijkomende verplichtingen, maatregelen en kosten om alles coronaproof te organiseren. Dit zorgt ervoor dat organisatoren vaak grotere, financiële, risico’s moeten nemen. Om tegemoet te komen aan lokale, jonge organisatoren die vaak uit de boot vallen voor culturele subsidies, voorziet de jeugddienst een ondersteuning. Wie voldoet aan de voorwaarden kan een financiële tegemoetkoming krijgen van maximaal 750 euro (meer info hierover vind je via deze link).”

Waar kijk jij zelf het meest naar uit? 

“Heel simpel: met een drankje in de hand ongestoord van een lokaal concert genieten, zonder me zorgen te moeten maken over afstand houden, protocollen, mondmaskers en andere restricties. Lang leve live!”