Niet dat organisatoren en muzikanten bij de pakken gaan zitten of het hoofd laten hangen, maar de coronacalamiteiten zorgen wel voor kopbrekens, niet in het minst bij muzikanten en organisatoren (en iedereen die van dichtbij of veraf betrokken is bij de sector).

Twee weken geleden kwam ‘De Beslissing’. Voor de ene een verlossend schot, voor de andere een extra domper op de al quasi afwezige feestvreugde: alle festivals afgelast. In de media verschenen daarover al heel wat getuigenissen. Rock Werchter, Pukkelpop, Dour ... ze slaan een jaar over. Ook de kleinschalige festivals zien dat hun noeste arbeid een maat voor niets is geweest. Ook op de site van het – van oorsprong – folkfestival Labadoux lezen we ‘Geen Labadoux in 2020. Het festival verschuift naar 7-8-9 mei 2021.’

“Wij voelden de bui al hangen begin maart,” vertelt Carl Windels, festivalorganisator, “We hoopten eerst nog dat de donkere coronawolken vlug zouden passeren, maar we zagen snel dat we in een ander scenario zouden belanden. Niet veel later hebben we beslist om het festival af te gelasten. Een moeilijke keuze, maar de enige juiste, ook al was er vanuit de overheid nog geen sprake om festivals niet te laten plaatsvinden. Niemand wist op dat moment hoe hard corona zou toeslaan. We zijn zelf te rade gegaan bij de overheid, eerst bij de burgemeester, vervolgens bij de gouverneur en daarna bij de minister zelf, maar veel duidelijkheid konden ze ons toen nog niet geven.Wij wilden de knoop snel doorhakken omdat het steeds minder verantwoord leek een festival begin mei te laten plaatsvinden.”

“We wilden voor de definitieve ‘njet’ een inschatting maken van de kosten die ons boven het hoofd hingen, want die konden wel eens torenhoog oplopen. We hadden er al gemaakt en er zouden er nog volgen, mochten we de stekker er later uitgetrokken hebben. Dat het voor de overheid helemaal niet vanzelfsprekend is om een crisis als deze in goede banen te leiden, begrijpen we maar al te goed. Het was wel comfortabeler geweest, mocht we sneller geweten hebben of evenementen al dan niet konden plaatsvinden van in april of mei.”

Ik kan me inbeelden dat het afgelasten van een festival nogal wat gedoe met zich brengt.
Carl: “Jazeker. Zeker juridisch en administratief. Alleen al het afhandelen en annuleren van contracten en offertes vroeg toch wat stunt- en vliegwerk. Contracten stipuleren doorgaans wel wat te doen bij overmacht zoals noodweer of ziekte, maar niet bij een pandemie. We hebben alle artiesten van de afgelasting op de hoogte moeten stellen, de bestellingen bij toeleveranciers moeten cancelen, sponsoring on hold moeten zetten en tickets terugbetalen. We hebben dat gelukkig in een positieve sfeer kunnen afhandelen, met zeer veel wederzijds overleg. Zowel de artiesten, de leveranciers als alle andere mensen die nauw betrokken zijn bij het festival hebben veel begrip voor de situatie. We krijgen er allemaal mee af te rekenen.”

Op de homepage van jullie website staat dat alles verschoven wordt naar 2021. Gaat dat over de hele line up?
Carl: “We proberen om de artiesten die nu niet aan bod kunnen komen, te verplaatsen naar de affiche van volgend jaar, ja. We doen dit uit respect voor de artiesten en het publiek; het is contractueel ook de beste oplossing. Voor de meeste artiesten lukt dit, voor sommigen niet, omdat ze al andere plannen hebben of het niet past in hun schema. Bij artiesten hakt de crisis er echt hard in en ik vrees dat sommigen echt op zwart zaad zullen komen te zitten. En niet enkel zij, maar ook andere partners zoals boekingskantoren, het crewpersoneel van groepen, toeleveringsbedrijven, podium- en tentenbouwers, cateraars, geluidsfirma’s etc. Ook zij zien hun inkomsten herleid tot quasi nihil. Het is echt geen vanzelfsprekende situatie. We willen die mensen echt een hart onder de riem steken.”

Een festival heeft verschillende kostenposten. Artiesten nemen de grootste hap uit het werkingsbudget. Het drukken van affiches en aanverwanten is een andere. Hadden jullie al veel centen uitgegeven?
Carl: “Een festival maakt niet alleen festivalgerelateerde kosten, maar ook jaarkosten. Die laatste moeten we sowieso dragen. Bepaalde kosten voor het festival, zoals publiciteits- en drukkosten, al aangekochte goederen … hebben we uiteraard al betaald. Andere orders hebben we moeten cancelen. Alle kosten samen lopen al gauw in de tienduizenden euro’s. Het vraagt een hele inspanning om zo’n bedrag op te hoesten. Natuurlijk is het maar een beperkt deeltje van het duizelingwekkende cijfer van één miljard euro verlies voor de hele sector. We leven absoluut mee met al onze partners die in nauwe schoentjes komen te zitten.”

Veel festivals bestaan dankzij de tomeloze inzet van tientallen vrijwilligers. Ook zij hebben even geen werk. Hoe zit dat precies bij Labadoux?
Carl: “Wij hebben het geluk dat het festival volledig gedragen wordt door vrijwilligers, en iedereen er onbezoldigd werkt. Drie dagen per jaar zorgt een ploeg van om en bij de 380 mensen ervoor dat zo’n 15.000 bezoekers een prachtig georganiseerd festival krijgen. Die motor draait heel erg vlot en was al een tijdje op gang, maar moest noodgedwongen stoppen. Naar vrijwilligers heeft dat financieel gelukkig geen repercussies, maar leuk is anders. Voor veel mensen is die periode iets waar ze jaarlijks naar uitkijken, iets wat hen veel voldoening geeft. Dat valt nu weg. Erger is het gesteld met de toeleveranciers en artiesten: daar heerst een grote technische werkeloosheid.”

Labadoux staat bekend als een festival op mensenmaat. Kleinschalig, sympathiek, uitnodigend. Als er een omschrijving geldt voor Labadoux dan is het wel ‘sociaal verbindend’. Hoe kijken jullie zelf naar deze onverwachte turn of events?
Carl: “We vinden het doodjammer, natuurlijk, al geeft de ruimte die we krijgen ons ook de kans om het festival eens onder de loep te nemen, en vanuit een helikopterzicht te kijken waar en hoe het nog beter kan. We ondersteunen graag de mensen in de zorg en roepen op tot solidariteit in deze harde coronatijd.”

“Je moet weten dat Labadoux een groot sociaal engagement heeft, en dat blijft natuurlijk wel doorlopen. We leveren al een tiental jaar inspanningen om een laagdrempelig festival te organiseren en hebben daarvoor een samenwerking met sociale huizen die tickets mogen wegschenken aan wie het minder breed heeft. In 2015 zijn we gestart met een sociaal kunstproject, ‘Drempels’. De jaren daarop volgden Labadoux onkadert’, ‘Labadoux Lustert’, ‘Labadoux bloeit’ en dit jaar ‘Labadoux Serveert’. We nodigen telkens mensen met maatschappelijke kwetsbaarheid uit om via ‘community art’ de festivalweide mooier aan te kleden. Die projecten zijn gericht op mensen met een fysieke of mentale beperking, psychische of sociale problematiek, mensen met (vroeg)dementie, mensen op de vlucht ... In ruil voor hun inspanningen nodigen we hen uit op het festival. Los van het festival ondersteunt Labadoux Social waar mogelijk projecten die verbindend werken, met de doelstellingen van het festival. Maar los van alle festivalzorgen is het nu belangrijker dat we de gezondheid van iedereen hoog in het vaandel dragen. Ik ben overtuigd dat deze samenhorigheidsgedachte in de toekomst ontzettend veel muziek en vriendschap zal teweegbrengen, want daar doen we het allemaal voor #samentegencorona. 

Filip De Groote is gepokt en gemazeld als promoverantwoordelijke voor verschillende bands en festivals, en is één van de mensen achter het platenlabel 62TV Records. Aan het einde van het gesprek dat we met hem hadden, zei hij het volgende: “We mogen de waarde en de kracht van muziek niet onderschatten.” Het is geen plotse epifanie, neen, maar vandaag blijkt ze meer dan waar te zijn. “Ik zie dat veel mensen naar films en series grijpen om de nieuwe dagelijkse realiteit te counteren, maar veel mensen zweren bij muziek. En ja, er is voldoende muziek om naar te luisteren, maar ik vrees dat deze crisis er bij bands en artiesten zo hard zal inhakken dat ze geen muziek meer zullen kunnen maken. Wegens totaal bankroet.”

Het ziet er inderdaad niet zo best uit. De live muziekbeleving staat on hold. Nog zeker tot het einde van de zomer, misschien zelfs tot december. En de muzieksector dreigt – als de overheid niet met steunmaatregelen op de proppen komt – helemaal ten onder te gaan.
Filip: “Het cijfer dat de ronde doet, is hallucinant hoog: er is een inkomstenverlies van 1 miljard euro, verspreid over heel de muzieksector. Maar het verlies wordt alsnog niet of te weinig gecompenseerd. Als je het vergelijkt met hoeveel centen de overheid in andere noodlijdende sectoren pompt, dan zou je verwachten dat de muziek- en bij uitbreiding de entertainmentindustrie met dezelfde financiële egards behandeld wordt. Maar dat is niet zo. Ja, ik zag ook dat minister Jambon een aantal afgeschafte subsidies terug heeft geactiveerd, maar daarmee redden we het niet. Er is veel meer nodig, willen we op het einde van de rit nog allemaal kunnen genieten van, vooral livemuziek. Ik denk dat de Europese overheden nu een mooie kans krijgen om daarover te debatteren, want deze crisis treft de muzieksector, over de grenzen heen.”

Ook de federale overheid zou zich rond de tekentafel kunnen zetten en een nieuw muziekbeleid uitstippelen, een dat dergelijke calamiteiten het hoofd kan bieden ...
Filip: “Ja, waarom niet. Want hoe je het draait of keert: de muziekindustrie krijgt toch wel erg harde klappen. Het is voor iedereen moeilijk, uiteraard, maar mensen die nu plots hun vast werk verliezen, kunnen aanspraak maken op een werkeloosheidsuitkering, en een groot deel van de actieve bevolking leert nu ook de voordelen van telewerken kennen. De grootste drama’s vind je bij artiesten. Geen inkomsten meer. Niets. Dat is een klap voor een al tanende sector. Muzikanten verdienen vandaag al lang geen centen meer met de platenverkoop of streaming. De ommekeer van de platen- en cd-verkoop naar het online luisteren heeft gezorgd voor minder inkomsten op dat vlak, maar heeft wel het concertbezoek aangewakkerd. Dat werd een bron van inkomsten, maar nu valt die weg.”

Wat zou Europa kunnen doen? 
Filip: “Het zou goed zijn om te werken aan een steunmaatregelenfonds voor muzikanten en artiesten. Waarom bijvoorbeeld geen subsidies geven voor de opname van de eerste plaat of het maken van een eerste clip? Een budget waarbij je andere creatieve leveranciers in de sector mee kunt betalen, zodat het geheel in leven blijft. Dat hoeven geen gigantische bedragen te zijn, maar ze zouden wel helpen om artiesten op weg te zetten. En waarom maken we geen werk van een basisinkomen, dat muzikanten en talloze andere zelfstandige freelancers iets geeft om op terug te vallen? Het zijn allemaal zaken waar nu  over gedebatteerd kan worden. Trouwens, de Belgische overheid zou ook rond de tafel kunnen gaan zitten met de streamingdiensten, om betere inkomsten te bedingen voor artiesten.”

Ook jij ziet je inkomsten als freelancer kelderen ... hoe ga je daar zelf mee om? 
Filip: “Ik probeer me niet te veel zorgen te maken en me nuttig te maken waar ik kan. Mijn inkomsten zijn nagenoeg herleid tot nul, maar de kosten blijven wel lopen. Sociale bijdrage, rsz, btw ... kortom alle kosten die verbonden zijn aan mijn zelfstandigenstatuut. Daar komen uiteraard nog eens vaste kosten bij. Hoe lang we dat nog uitzingen? Geen idee. Dat is echt koffiedik kijken. Ik heb een overbruggingsbijdrage aangevraagd, maar ik heb er tot nu toe nog geen antwoord op gehad. Ik wil me gerust engageren voor gemeenschapswerk, maar het zou wel fijn zijn mocht de overheid tussenkomen met een basisinkomen. Dat zouden alle vaste kosten immers als gedekt zijn. Ook over het basisinkomen kan gepraat worden.”

Maar voor het zover is, moeten we roeien met de riemen die we hebben. Hoe leeg is jouw agenda vandaag? 
Filip: “Enorm grote gaten zie ik. Het Brussels Summer Festival is afgelast, Roots ’n Roses ook, dus voor die twee vallen alle promoactiviteiten weg. Verder stonden er een aantal releases op de planning of hebben we met 62TV Records een aantal releases gedaan waar we nu niet op kunnen werken. Borokov Borokov, bijvoorbeeld, heeft net een plaat uit, maar alle promo-optredens werden gecanceld. Wat we daarmee gaan doen, is nog onduidelijk. Opnieuw releaseconcerten vastleggen? Maar wanneer? En hoe gaan we de promo organiseren, want reken maar dat heel wat releases in elkaars ‘weg’ zullen zitten en dat niet iedereen aan bod zal kunnen komen. Ook al omdat de muziekredacties tegenwoordig onderbemand zijn, en nieuwe releases het moeten stellen met een paar regels review. Ik vrees dat we er nog lang niet zijn.”

Er moet toch ergens een silver lining zijn? 

Filip: “Ja, de crisis zorgt er natuurlijk wel voor dat mensen beginnen na te denken over hoe ze muziek aan de man kunnen brengen, los van het livegebeuren. De nieuwe organisatie ‘Artists Unlimited’ is daar bijvoorbeeld mee bezig. ‘Artists Unlimited’ wordt bevolkt door muziekfans uit verschillende sectoren en artiesten, die een nieuw platform uit de grond gestampt hebben om mensen toch te kunnen laten genieten van een livefestival. De eerste editie vond plaats op zondag 26 april, met Absynthe Minded, Sioen, Noémie Wolfs, Tessa Dixson, An Pierlé + Koen Gisen, Gregory Frateur, Rare Akuma, Susobrino ... Het is de bedoeling van het festival om aandacht te vragen voor het AU!-platform waar de artiest albumstreams en sessies kan aanbieden én er zelf een mooi percentage aan overhoudt. Het is alleszins een manier om deze situatie het hoofd te bieden.”