“De zomer is een ramp!”, “Mijn agenda kleurt rood.”, “Ik mag naar die 2.500 euro fluiten; alle optredens zijn gecanceld!” Het is maar een kleine greep uit de talloze Facebookberichten die de laatste weken verschenen. De sector – en dan vooral de uitvoerende – zit in een zware crisis. Hoe lang die nog duurt? Niemand weet het. Of de zomerfestivals zullen plaatsvinden? Het is koffiedik kijken. En wat met releases van albums? Tours? Showcasefestivals? Allemaal grote onzekerheid. De muzieksector maakt een nooit geziene crisis mee. Björn Nuyens, oprichter van het boekingskantoor Ampersand Music kan ervan meespreken. Op zijn roster vind je bands als The Guru Guru, HEISA, DIRK., PAARD., Hypochristmutfreefuzz en Glauque.

“Het is geen evidente situatie,” zegt Björn, “maar ik probeer het hoofd koel te houden. Als eensmansboekingskantoor heb ik het eigenlijk altijd druk. Concerten vastleggen, het verwerken van productie-info, naar concerten gaan, bandmeetings, social media, administratie, contacten onderhouden met managers en subagents ... ik weet mijn dagen doorgaans wel te vullen. Nu ook, maar niet met zaken waar ik vrolijk van word. De eerste annulering kwam binnen op 9 maart. Enkele dagen later sneuvelde een minitour in Spanje, maar op 11 maart ging de bal pas echt aan het rollen. Tussen 12 en 31 maart werden 30 concerten geannuleerd. En nu komen er dagelijks meerdere annuleringen binnen. Al het harde werk van de voorbije maanden is een maat voor niets geweest. Ik probeer de annuleringen zoveel mogelijk te vermijden en ga op zoek naar nieuwe data. Actief concerten boeken? Neen. Dat zit er even niet in. Ik heb er geen tijd voor en, belangrijker, organisatoren zijn druk in de weer met het verschuiven van optredens naar het najaar. Ook de festivals kijken de kat uit de boom en volgen de berichtgeving.”

Glastonbury vindt dit jaar alleszins niet plaats. Eén van de grootste.
Björn: “Ja. Dat nieuws sloeg wel in als een bom en zorgde voor een sneeuwbaleffect. Deze week volgden nog Download festival, en Here Comes The Summer. En los van het idee of het nu wel verstandig is om nu allemaal samen op een wei te gaan feesten, zullen veel internationale headliners beslissen om hun tour uit te stellen. En daarmee vallen dan de funderingen van de affiches weg. We zijn er dus nog niet.”

Het domino-effect indachtig: ook hier zal dat gevolgen hebben.
Björn: “Jazeker. Een aantal festivals kiezen ervoor om een editie over te slaan, maar wel de line-up te houden voor volgend jaar. Dat is een cool gebaar naar de betrokken partijen, maar het betekent dat veel bands volgend jaar minder aan spelen zullen toekomen. Ik vrees ook dat er geen ideaal scenario is momenteel. We gaan allemaal wat water bij de wijn moeten doen. Heel de machine hapert. Ik werk met nogal wat bands die aan het begin van hun muzikale carrière staan; als ik hen bijvoorbeeld laat spelen in het buitenland, dan is dat in de eerste plaats een investering. Eén die zichzelf nog niet terugverdient en zelfs voor een verlies zorgt. Al het werk dat ik daarin gestopt heb, zie ik in het water vallen.”

Je bent voor je inkomen 100% afhankelijk van de boekingen. Hoe ga je daarmee om?
Björn: “Ik probeer niet te veel te stressen. Ik volg de berichten, hou contact met mijn boekhouder, mijn advocaat, het sociaal secretariaat en ga zelf op zoek naar oplossingen om het grote verlies op te vangen. Op korte termijn zie ik al zeker al de inkomsten tot juni wegvallen. Het is ondertussen duidelijk dat er van het voorjaarsseizoen niet te veel meer gaat overblijven. En vergis je niet: het gaat niet enkel om het wegvallen van de concerten, maar ook het vele voorbereidende werk is dan een maat voor niets geweest. Ik zie de eerste festivals al wegvallen. Ik zie het toch wat somber in.

Organisatoren vragen nu wel om commissies terug te storten, wat ik begrijp. Evident is het niet. De commissies die ik onder normale omstandigheden ontvang, vallen er nu één voor één van tussen. Al het voorbereidend werk van de afgelopen maanden zal zich niet in centen vertalen. Plus, heel wat concerten verschuiven naar het najaar, waardoor alle agendagaatjes, die ik normaal gezien reserveer voor andere artiesten en bands, nu al gevuld zijn door verplaatste concerten. Het is echt een ongelooflijk gepuzzel.”

Financieel het hoofd boven water houden is ook niet evident.
Björn: “Neen. Wat de financiële kant betreft, ga ik te rade bij VLAIO (Agentschap Innoveren & Ondernemen, nvdr.), Cultuurloket ... veel kan ik echt niet doen. Als boeker val je overal een beetje tussenin, wat financiële steun betreft. Om de molen in mijn hoofd wat stil te zetten, ga ik vaak wandelen met de hond. Even de knop omdraaien. Maar van zodra ik mijn telefoon neem of de computer opensla, krijg ik een lawine aan nieuwe berichten.”

Kan je de gevolgen op lange termijn inschatten?
Björn: “De shows die normaal zouden plaatsvinden na half maart, staan nu gepland voor het najaar. Ik zie dat ook gebeuren met concerten van collegaboekers. Het probleem is dat de slots voor het najaar beperkt zijn: niet iedere band kan dan aan de bak komen. Tel daarbij nog de uitgestelde releases, en je krijgt een trechtereffect. Talloze bands hebben net in een plaat geïnvesteerd – maart en april zijn een drukke releaseperiode – en zien hun plan helemaal in duigen vallen. Normaal hebben goede recensies een invloed op de ticketverkoop. Dat is nu niet meer het geval. Het komt er eigenlijk op neer dat bands, boekers, organisatoren ... trachten te redden wat er te redden valt. Het is mooi dat organisatoren zoeken naar een latere datum dit jaar, maar het impliceert dat er veel gaat samenkomen dit najaar. Steeds meer festivals slaan 2020 over en beginnen nu al te denken aan 2021. Je mag niet vergeten dat er veel bands een release gepland hebben voor het najaar. Als zij nog geen releaseshows hebben vastgelegd, wordt het echt wel moeilijk om daar nog plek voor te vinden.”

Hoe reageren de bands in je roster zelf? 
Björn: “Iedereen heeft begrip voor de situatie en zoekt naar constructieve oplossingen. Uiteindelijk zitten we allemaal in hetzelfde schuitje, maar ik vrees wel dat het bij alle betrokkenen toch veel schade zal berokkenen. Bands werken maanden naar een plaat toe en zien dat momentum nu in de rook opgaan. Repetities, demo-opnames, studio-opnames, onderhandelingen met labels, meetings met management, promo voeren ... Het gaat dus niet enkel om enkele concerten die geannuleerd worden. Het gaat uiteindelijk om veel meer.”

Stilte op de podia 

Het is stil buiten. ’s Ochtends geen druk verkeer. Geen overvolle treinen. Geen gehos van hot naar her. Alsof de wereld de lente aanwendt voor verstilling. Voor velen is de opgelegde rust een zegen. Voor anderen ...  niet zo. Neem nu de talloze muzikanten die van de ene op de andere dag quasi werkloos zijn. Geen repetities, geen concerten, geen korte termijn vooruitzichten en geen inkomen. Zoals Sam Vloemans, trompettist, componist en fulltime sympatico bij Cargo Mas, nu en dan eens bij Black Flower en een veelgevraagd sessiemuzikant. 

“Heel die coronahetze zet alles on hold,” vertelt Sam, “een deel van de album releasetour van Cargo Mas is alvast geannuleerd. De maatregelen nu trekken de volledige, intense voorbereiding én jarenlange investering compleet uit balans. Gelukkig doen de locaties hun uiterste best om naar een nieuwe datum te zoeken, maar dat zal dan wel voor volgend seizoen zijn. Evident wordt dat niet, want zoals Björn het al aangaf, is het volgende seizoen al grotendeels gevuld. Bovendien verandert het de vibe rond het album; het momentum wordt als het ware met een jaar gerekt. Die release zal helemaal anders aanvoelen. Bovendien verliezen we ook internationale concerten; en dat alles heeft ook een rechtstreekse impact op 7 andere mensen die betrokken zijn bij het project. Het enige wat nog in mindere mate doorloopt is een stukje promo, omdat er online nog wat bougeert. Wij staan daar niet alleen in: ik hoor dagelijks gelijkaardige verhalen.”

Sam, jij staat bekend als een muzikale bezige bij. Corona zet alles on hold. Hoeveel projecten zie jij geschrapt?
Sam: “Op dit moment drie. Maar dat blijft allemaal nogal onduidelijk. Er stonden nog wat opties open, en het is afwachten wat de zomer brengt. De impact is dus sowieso enorm.” 

En hoe schat je de gevolgen in op lange termijn?
Sam: “Ik vrees dat het een aantal jaar zal duren voor alles in balans is, gesteld dat de overheid gepaste maatregelen neemt.”

Financieel is het wellicht ook een aderlating.
Sam: “Ja, voor muzikanten die leven van enkel hun muziek, is het een ramp. Ik heb het geluk dat ik een paar uur lesgeef aan het KASK in Gent en de Jazz Studio te Antwerpen. Dat vangt het verlies voor een stuk op, dankzij de mogelijkheid om online les te geven. Verder brengt het artiestenstatuut wat soelaas. Er is dus wel een buffer.”

Is er een vangnet voor dergelijke calamiteiten?
Sam: “Ik denk het wel. De overheid biedt alleszins al verschillende mogelijkheden. Werknemers kunnen technische werkloosheid aanvragen, zelfstandigen kunnen een beroep doen op het overbruggingsrecht. De moeilijkheid op dit moment is dat sommige mensen toch tussen de mazen van het net belanden. De cijfers van Unisono (het unieke platform van Sabam, PlayRight & Simim, nvdr.) liegen er niet om: als er ook in april geen evenementen mogen plaatsvinden, verliezen artiesten en technici voor 17,3 miljoen euro aan inkomsten. In dat geval spreken we van om en bij de 11.500 geannuleerde evenementen. De sector volgt alles heel nauw op. Er is alleszins volop overleg met de beheersvennootschappen Sabam, PlayRight en Simim.”

Welke invloed heeft dit op je inspiratie?
Sam: “Je zou denken dat zo’n ingrijpende gebeurtenis zorgt voor een zekere muzikale verlamming, maar dat is het niet. De focus ligt nu wel anders. Ik ben bijvoorbeeld wat aan het remixen; ik zie dat niet als iets negatiefs. Het artistieke is op de één of andere manier altijd een reflectie van de tijd, en daar kunnen heel mooie dingen uit voortkomen.”

Ook bij Steven Jansen is het koffiedik kijken. Jansen, niet te verwarren met Steven Janssens de gitarist (The Whodads, Mark Lanegan ...), is – onder normale omstandigheden – fulltime geluidsman voor onder andere Whispering Sons, festivals als Pukkelpop en Werchter en ook VI.BE’s Stoemp!-concerten. Ook hij zit al een maand thuis, zonder werk.

“Geen inkomsten. Niemand uit onze sector ziet geld binnenkomen,” vertelt hij. “Ik ben echt benieuwd hoe lang dat nog duurt, en of de overheid met steunmaatregelen over de brug komt. Ik zag alvast dat event- en entertainmentfreelancers in Wallonië aanspraak maken op de hinderpremie. Maar of dat hier ook zo zal zijn? Geen idee. In Brussel, waar ik woon, heb ik alleszins nog niets gehoord. Sven Gatz heeft mijn nummer. Hij mag me daarover altijd eens bellen (lacht).”

Geluidstechniekers zijn doorgaans drukbezette mensen. Ik kan me inbeelden dat die stille periode nogal bevreemdend aanvoelt.
Steven: “Ja, het is raar. Nu ja, maart en april waren in mijn agenda niet erg druk, maar nu is er al een maand helemaal niets. Veel jobs in deze sector vallen erg last minute binnen. Je leeft als het ware van maand naar maand, maar nu? Een lege agenda. Financieel kijk je – met 15 werkdagen per maand – toch al gauw aan tegen een verlies van 4.000 euro, exclusief BTW. Maar dat is wellicht een onderschatting. Het is zoals velen nu doen: terugvallen op het spaarboekje.”

Deze muzikale quarantaine duurt nog een tijdje. Heel de muzieksector heeft er last van ...
Steven: “En bij uitbreiding iedereen die ermee te maken krijgt. Neem nu de horeca. Ook zij zien hun inkomsten verdwijnen. Veel mensen zitten met de handen in het haar. Ik weet mezelf nog bezig te houden met wat online cursussen. Ik ben bijvoorbeeld aan een Cisco-opleiding over netwerk begonnen, maar ik had graag meer gedaan. Onderhoudsklussen die lang liggen te wachten, bijvoorbeeld, of nieuw materiaal aanschaffen. Dat staat nu even on hold. Je ziet wel techniekers en bedrijven die nu online seminars geven. Dat is dan meer uit solidariteit voor collega’s, want je kunt daar nu uiteraard geen geld voor vragen.

Björn gaf het hierboven al aan: organisatoren verschuiven concerten naar een latere datum. Er is voor geluidsmannen werkzekerheid, alleen weet je niet wanneer.
Steven: “Ja, maar ik vrees dat niet iedereen aan de bak zal komen. Als je een concert van een grote band verplaatst, bezet je het slot en kan een andere band niet spelen. En dan heeft de geluidsman van die band geen werk. Het probleem verplaatst zich in de tijd. Daar komt bij dat er heel veel concerten op hetzelfde moment zullen plaatsvinden en dat we als geluidsman bij maar één tegelijk aanwezig kunnen zijn. Van de pakweg zeven aanvragen, zal je er zes moeten afzeggen. Dus, minder inkomen. Dat is uiteraard goed nieuws voor andere geluidsmannen, al weet ik niet of er genoeg rondlopen om al die events en concerten te vullen. Het najaar wordt – als alles blijft evolueren zoals het nu evolueert - pokkedruk.”

Jij kunt je nu wel nog bezighouden?
Steven: “Ja, dat wel. Ik zie ook dat veel collega’s een andere bron van inkomsten zoeken. Gaan helpen op een boerderij, waar ze nu handen te kort komen. Of iets in ‘de bouw’, al is dat ook niet vanzelfsprekend. Het is echt roeien met de riemen die er zijn, en hopen dat de overheid, net zoals in Duitsland, met steun over de brug komt. Ik vrees dat er zeker bedrijven failliet zullen gaan; onze sector is niet de plek met de grote winstmarges. Ik hoop echt dat de overheid daar rekening mee houdt, mochten ze steun willen geven. En dat ze zich niet enkel baseren op de meest rendabele bedrijven, want dan zal deze crisis nog harder toeslaan dan nu al het geval is.”