We ontmoeten Fien en Benoit in Giftshop, een kunstenaarsplatform in het Graffitistraatje in Gent. Benoit is vormgever en een van de bezielers van het project. “We zijn een ontmoetingsplaats voor locals en toeristen die geïnteresseerd zijn in lokale creativiteit. Kunstenaars kunnen hier evenementen bijwonen en hun werk tentoonstellen.”

Als zelfstandig grafisch ontwerper werd hij enkele jaren geleden kind aan huis bij het Gentse platenlabel N.E.W.S. en ontwierp hij platenhoezen, affiches en merchandise voor een resem Belgische artiesten, waaronder Tamino, Black Box Revelation, Amenra en Mattias Decraene. Fien combineert een job als art director bij het Gentse creative branding agency DIFT met freelance opdrachten voor muziekevenementen zoals Leffingeleuren, We Are Open en Scratch + Snuff. Dat ze op een dag hun passie voor muziek met hun liefde voor vormgeving zouden combineren, blijkt voor allebei een droom die werkelijkheid is geworden.

Benoit: “Ik ben opgegroeid met bands als Amenra en met zowat alles wat N.E.W.S. doet in Gent. Tijdens mijn studie grafische vormgeving aan Sint-Lucas vond ik altijd wel een manier om schoolopdrachten aan muziek te koppelen. Dat ik nu echt met artiesten samenwerk die mij altijd hebben geïnspireerd, vind ik supercool.”

Fien: “Als jong meisje hield ik al enorm veel van muziek, vooral van zwaardere genres zoals stoner en sludge. Mijn papa heeft me eens een boek gegeven met posters van The Fillmore, een Amerikaanse concertzaal waar alle zotte bands van de jaren zestig en zeventig speelden. Ik dacht meteen: “Dat wil ik doen!”. Dat vrienden van het KASK & Conservatorium mij tijdens mijn studies vroegen om flyers en affiches voor hen te ontwerpen, zag ik als een kans om het ook écht te doen.”

Je bent er als het ware ingerold. 

Fien: “Het is inderdaad als vanzelf gegaan. Tijdens mijn studententijd maakte ik een affiche voor de muzikanten van Mind Rays, met wie ik bevriend was. Via hen kwam ik bij Rock Zerkegem terecht. Na de laatste editie daarvan, deed de organisatie een evenement in De Zwerver in Leffinge. Daar leerde ik de organisatoren van Leffingeleuren kennen. Een simpele vriendendienst voor een lokale band uit Gent heeft geleid tot de volledige branding van mijn favoriete festival.”

Ging het bij jou ook zo, Benoit?

Benoit: “In het begin had ik niet zo veel werk, maar ik was wel veel met muziek bezig en ik kende heel wat muzikanten. Ik ontwierp platenhoezen voor toen nog beginnende Gentse jazzbands, zoals Peenoise en Steiger. Toen de platen verschenen, zagen andere artiesten mijn werk. Dus kwam er nog een artiest bij mij aankloppen, en daarna nog één. Op die manier is het gestaag gegroeid.”

Benoit, jij bent grafisch ontwerper in hoofdberoep. Fien, jij combineert freelance opdrachten met een vaste job bij een bureau. Dat moet een totaal andere ervaring zijn. 

Fien: “Mijn job geeft mij de vaste structuur die ik nodig heb. Overdag doe ik het werk dat ik graag doe, omringd door collega’s van wie ik hou, om dan thuis te komen en na mijn avondeten opnieuw te beginnen. Die combinatie vind ik ideaal. Bij freelance opdrachten krijg ik wel vaker carte blanche en ervaar ik minder tijdsdruk. Op die manier blijft muziek een toevluchtsoord waarin ik mijn creatieve ei kwijt kan.

Wat mij afschrikt aan freelancen in hoofdberoep is dat er veel meer van afhangt. Ik zou meer projecten doen omdat het “moet”, terwijl ik nu de vrijheid heb om enkel de opdrachten te aanvaarden die ik echt wil doen. Natuurlijk bewonder ik de mensen die de sprong wagen. Ik zou het niet kunnen. Ik ben veel te slecht met timing, planning en financiën.” (lacht)

Benoit: “Daar was ik ook niet zo goed in, hoor.’ (lacht) ‘In het begin vond ik het heel stresserend om alles zelf te regelen en uit te zoeken. Ik had geen collega's om me op weg te helpen, waardoor ik soms over kleine dingen vragen moest stellen aan klanten. Dat was eng, want ik toonde dat ik nog niet alles wist en ik wilde natuurlijk niet onprofessioneel overkomen.

Zonder klankbord was het moeilijk om zelfvertrouwen te krijgen. Pas toen grotere artiesten met mij wilden samenwerken, begon ik te geloven dat mijn werk iets waard was. Intussen heb ik geleerd om achter mijn eigen keuzes te staan en geniet ik ervan om alles zelf te bepalen. Ik zou het niet meer willen inruilen.”

Hoe verloopt het kalenderjaar voor jullie? Ervaren jullie veel pieken en dalen in de hoeveelheid projecten waarmee jullie bezig zijn of blijft dat eerder constant?

Benoit: “Bij mij is het heel het jaar door druk, maar de periode tussen september en december is de meest intense: dan heb ik te veel werk. Als zelfstandige is vakantie nemen een drempel, maar vorig jaar was het zo erg dat ik er toch een maand tussenuit ben gegaan. Dat heeft me enorm veel deugd gedaan. Nu kan ik al iets beter mijn grenzen aangeven.”

Fien: “Ik heb de luxe dat ik verlof kan nemen op mijn werk. Het probleem is dat ik die tijd gebruik om aan andere projecten te werken. “Volgende week heb ik vakantie, dan heb ik tijd om iets voor u te maken”, zeg ik dan. Ik ben er niet zo goed in om dat af te bakenen. Natuurlijk doe ik het alleen maar omdat ik het echt graag doe. Ik wil de muzieksector alleen maar dienen.” (lacht)

Benoit: “Het is inderdaad een passie. Als je het niet op die manier beleeft, dan denk ik dat het onmogelijk is om vol te houden. Zeker in de muziek- en cultuursector, want de mensen die muziek maken of festivals organiseren zijn er ook tot laat op de avond mee bezig. Als je niet bereikbaar wil zijn buiten de kantooruren, dan lijkt het mij moeilijk om in deze sector mee te draaien.”

Hebben jullie nog genoeg tijd om te slapen ‘s nachts? 

Benoit: (lacht) “Het is wel een drukke job. Het meest frustrerende zijn de dagen waarop niets lukt, zeker als je iets af moet krijgen. Dan denk ik: “Ik ben het kwijt, ik kan het niet meer.” (lacht) Meestal komt het er de volgende dag wel uit. Dan zie ik plots wat ik al die tijd probeerde te doen. Het is een cliché, maar je moet het proces leren te vertrouwen.”

Fien: “Creatief werk combineren met deadlines kan stresserend zijn. Gelukkig heb ik een vermogen gekweekt om een mentale knop om te draaien. Soms moet het nu eenmaal gebeuren binnen een bepaalde tijd. Nadien vraag ik me weleens af of ik niets beter had kunnen maken, maar dan besef ik dat dit het beste was wat ik kon doen in de tijd die ik had. En ik geef toe dat tijdsdruk soms ook helpt om iets te realiseren. Op momenten doe ik het mezelf een beetje aan.” (lacht)

Benoit: “Het gebeurt weleens dat organisatoren mij veel te laat vragen om iets uit te werken. Een week voor het evenement, bijvoorbeeld. Dan neem ik mezelf niks kwalijk als ik niet mijn allerbeste werk heb kunnen afleveren. Jammer genoeg is artwork soms een afterthought.”

Fien: “Promo is superbelangrijk en het wordt inderdaad soms nog vergeten. Het gebeurt ook dat er geen of onvoldoende budget wordt voorzien. “Die mensen tekenen graag, dat is hun hobby, ze zullen het ook wel voor een appel en een ei doen”, is dan de redenering. Terwijl er vaak veel meer bij komt kijken dan enkel die ene affiche of die ene plaat.”

Wat komt er dan nog zoal bij kijken? 

Fien: “Denk aan social media templates, merchandise, stickers, polsbandjes, de bedrukking van omheiningen, bars, eetkraampjes… Dit jaar maakte ik voor Leffingeleuren bijvoorbeeld zelfs kleurplaten voor de kinderen, “Leffingekleuren”. Het is heel leuk om een evenement tot in zo’n kleine details uit te werken.”

Benoit: “Het leukste is het als je alles mag branden, omdat je dan een hele grafische wereld kan bouwen rond de muziek. Dat artiesten of organisatoren jouw werk willen verbinden aan dat van hun… Dat is heel dankbaar. Het is geweldig om dat tot leven te zien komen.”

Kan je een voorbeeld geven? 

Benoit: “Merch is natuurlijk zo eentje. Het is heel cool om mensen te zien rondwandelen met tote bags en T-shirts met jouw ontwerpen erop. Er zijn ook een aantal Amenra-fans die tattoos hebben laten zetten van beelden die ik heb gemaakt.”

Fien: “Het was zalig om tijdens We Are Open de polsbandjes te zien rond alle armen, een groot spandoek aan de gevel van Trix, mensen die foto’s delen van de affiches.”

Hoe zorg je ervoor dat je artistiek gezien op dezelfde golflengte zit als een artiest of organisator?

Benoit: “De eerste stap is altijd de muziek. Meestal luister ik de hele dag hetzelfde album op repeat.”

Fien: “Dat is het fijne aan opdrachten voor muzikanten en evenementen: de muziek fungeert als een kader waarbinnen je kan werken. Ik weet welke soort bands festivals zoals Scratch + Snuff en Badlands programmeren. Daarop bouwde ik voort.

Het is veel moeilijker om zonder enige briefing en met totale vrijheid aan iets te beginnen, maar te veel beperkt worden werkt ook averechts. Het gebeurt soms dat mensen iets van mij hebben gezien en dat ze dan ook “zo iets” willen. Het risico is dat één bepaalde stijl dan een soort van trademark wordt en dat je minder creatief kan zijn.”

Benoit: “De kunst is om je opdrachtgevers te leren lezen, vooral als ze zelf geen kennis hebben van grafische vormgeving en moeilijk onder woorden kunnen brengen wat ze willen. Het is belangrijk dat je luistert naar feedback en blijft zoeken naar iets waar alle partijen tevreden mee zijn, ook al vond je zelf je eerste idee misschien cooler.”

Fien: “Je hebt een dik vel nodig voor deze job. Als je geen zin hebt om je aan te passen aan het idee van de klant, dan kan je beter vrije kunstenaar worden.”

Heb je al meegemaakt dat opdrachtgevers zelf een voorstel doen en dat je hun idee totaal niet bij de muziek vindt passen?

Benoit: “Als dat gebeurt, kan je dat best subtiel aanbrengen of zelf iets ontwerpen en je idee tonen. Het is belangrijk om het goed toe te lichten. Als mensen zien waarom je iets op een bepaalde manier hebt gedaan, dan gaan ze vaak wel akkoord.”

Fien: “Hoe je iets aanbrengt is enorm belangrijk. Zo zie je maar weer dat vormgeven eigenlijk maar een klein deel uitmaakt van onze job. Soms is het een kwestie van iets anders te durven maken. Klanten komen tenslotte naar jou voor je vaardigheden. Dan moeten ze je wel een zekere vrijheid gunnen, anders kunnen ze het even goed zelf maken met AI.”

Jullie maakten allebei al eens de affiche voor We Are Open, het showcasefestival van concertzaal Trix: Fien deed het dit jaar, Benoit vorig jaar. Gebeurt het vaak dat eenzelfde organisator jaarlijks met iemand anders samenwerkt? 

Benoit: “Wat Trix doet is perfect: ze ondersteunen bestaande vormgevers en geven verschillende mensen een kans door elk jaar iemand nieuw te kiezen. Veel organisaties gaan anders te werk: ze schrijven een wedstrijd uit en kiezen iemand op basis van die ene inzending. Van dat systeem ben ik geen fan. Bij geen enkele andere job doen we dat, waarom bij vormgeving wel?”

Fien: “Zulke wedstrijden zijn inderdaad dubbel. Het is goed dat organisaties mensen kansen geven om hun werk tot bij het grotere publiek te krijgen, maar tegelijkertijd ontzeggen ze professionele vormgevers een project. Wij hebben gestudeerd om dit te doen, wij hebben ervaring opgebouwd en sommigen onder ons willen hun kost ermee verdienen. Organisaties die ervoor kiezen om de eerste de beste een gratis affiche te laten maken in ruil voor exposure, ondermijnen de markt.”

Voor welke artiest of welk festival zou je absoluut nog iets willen maken? 

Fien: “Ik zou wel eens willen samenwerken met Mclusky, een van mijn favoriete bands aller tijden. Of van die gekke merch maken zoals The Melvins doen. Zij hebben ooit een hespenworst gemaakt met het hoofd van hun zanger.’ (lacht) ‘Zoiets wil ik ook eens doen!”

Benoit: “Ik doe al heel veel dingen waar ik altijd al van droomde, maar als ik nog iets mag kiezen… Groezrock! Dat was alles voor mij toen ik jonger was. Het is een van de redenen waarom muziek zo’n drijfveer voor mij is geworden. Ze zijn er nu al een paar jaar mee gestopt, maar ik zou heel graag iets voor hen maken als ze ooit terugkomen! Ze moeten eigenlijk echt weer beginnen.”

Een warme oproep!