Je hoort wel eens dat stilstand ‘achteruitgang’ betekent. Dat hoeft niet per se zo te zijn. Ja, in de natuur zal stilstaand water na een tijdje helemaal brak worden, en leidt rust vaak tot roest. De muzieksector lijkt die dans alsnog te ontsnappen. Ook al zit de sector al bijna een jaar op slot – zeker wat zichtbaarheid betreft – toch beweegt er heel wat achter de schermen, in alle geledingen en deelsectoren.

Neem nu de folksector. Op het vlak van professionalisering en profilering heeft het genre én de logistieke omkadering zoals management, podia en promotie de laatste jaren een inhaalbeweging gemaakt. De oprichting van het nieuwe Flanders Folk Network (FFN), een reflectienetwerk en belangenbehartiger van folk in Vlaanderen, kon dan ook niet uitblijven.

“Flanders Folk Network is een netwerk gedragen door verschillende spelers binnen de brede folkscene, met de ambitie om voor die scene met één stem te spreken,” aldus Steven Reynaert, programmator van het Dranouter Muziekcentrum en één van de stichtende leden van het FFN. “De leden van het FFN willen samen een positief verhaal schrijven dat het genre promoot in binnen- en buitenland.”

Koen Garriau (boeker, stichtend lid van FFN): “De Vlaamse trad- en folkscene is er een die al jaren evolueert en waarin sporadisch enkele groepen worden opgepikt door een groter publiek. Denk bijvoorbeeld aan Kadril, Laïs, Ambrozijn, Fluxus, Aedo, WÖR, Trio Dhoore ... en talloze andere. De sector is de laatste jaren sterk professioneler en internationaler geworden. Verschillende spelers voelden dat er nood was aan een belangengroep die de groei verder moest stimuleren. Zowel in eigen land als naar het buitenland.”

Een netwerk als FFN in het leven roepen is één ding, de missie en het doel ervan bepalen een ander. Hoe zit dat bij Flanders Folk Network?

Steven: “Een eerste doel is de Vlaamse scene te promoten binnen het eigen culturele landschap. We willen verkeerde percepties wegwerken en de kwaliteit en professionele manier van werken van de artiesten meer in de spotlight zetten. We richten ons in eerste instantie naar de (semi-) professionele bands die niet enkel de de ambitie hebben om op de betere podia in eigen land meer speelkansen te krijgen, maar ook potten willen breken in verre en dichte buitenlanden. We willen de scene actief promoten bij programmatoren, boekers, showcases en festivals over de hele wereld. Alle stichtende leden hebben een eigen nationaal en internationaal netwerk, dat we actief zullen inzetten.”

Koen: “Op beleidsvlak willen we ons ook opwerpen als belangenbehartiger en folk op de agenda houden van overheden en het brede culturele landschap. Kortom, alles wat de folksector bij een zo breed mogelijk publiek ingang kan doen vinden.”

In Vlaanderen heeft folk een grote schare volgers en kent het genre heel wat fans. Maar dat zie je niet weerspiegeld in pakweg het aanbod op Radio 1 of nationale radiozenders...

Steven: “Neen, het is één van de uitdagingen waarmee de sector moet mee zien om te gaan. De laatste jaren zie je steeds meer bands die niet enkel actief toeren in Europa, maar ook in Australië, China en VS. Een aantal bands vielen al een paar keer in de prijzen, in het buitenland en slepen awards in de wacht. Je zou denken dat die aandacht ook hier opgemerkt wordt, maar dat valt toch een beetje tegen. Ondanks de positieve ontwikkelingen in de scene, ontbreekt het de folkscene aan slagkracht. Het blijft opboksen tegen de stiefmoederlijke behandeling van het genre, zowel door de media als de cultuurwereld in Vlaanderen. De kwaliteit van de muziek komt te weinig aan bod. We hopen dat onze gebundelde krachten de perceptie die bestaat, kan bijstellen en iets kan laten bougeren.”

FFN is nog een heel jonge organisatie. Hoe zag jullie eerste jaar eruit?

Steven: “De eerste bijeenkomsten vonden plaats in de tweede helft van 2019. De eerste stap was het bekend maken van het bestaan van de organisatie, in eerste instantie bij de eigen achterban, maar ook al het brede Vlaamse cultuurveld. Door de covidcrisis hebben we onze strategie enigszins moeten aanpassen. We planden publieke overlegmomenten met de hele sector, maar die waren niet mogelijk. Daarnaast hebben we het beleid actief herinnerd aan de Vlaamse folkscene en erop aangedrongen om ook bij de nieuwe invulling van het Kunstendecreet aandacht voor het genre te hebben.”

Koen: “De grootste activiteit staat echter in februari op stapel: de Flanders Folk Awards (FFA). Voorbeelden uit het buitenland toonden aan dat een dergelijke awarduitreiking een sterk verkoopargument kan zijn voor programmatoren, zeker ook om onbekendere bands te boeken. De awards moeten jaarlijks een staalkaart zijn van de heel diverse Vlaamse tradscene en zo internationale boekingen stimuleren.”

Wat is de meerwaarde van het FFN vanuit verschillende perspectieven? Wat een boeker eruit haalt, zal wel verschillen van wat een muzikant of een programmator er vindt.

Steven: “Als programmator van een folkclub is het van goudwaarde om middenin een dergelijk netwerk te staan. Je ziet alle belangrijke spelers binnen je eigen sector. De stap naar samenwerkingen wordt er heel wat kleiner door en natuurlijk geeft een grotere en betere promotie voor de Vlaamse folk natuurlijk ook een positieve impact op je eigen publieksbereik.”

Koen: “Als boeker van hoofdzakelijk folkartiesten en -bands is het goed om deel te kunnen uitmaken van deze organisatie. Het directe contact met de andere leden van FFN geven een bredere kijk op de visie van de folksector in Vlaanderen, en de visie algemeen. De nauwe contacten kunnen doorslaggevend zijn wat contact met programmatoren betreft; het helpt alvast om bands die meer speelmogelijkheden verdienen een podiumplaats te kunnen bieden. En het past ook direct in mijn werkleuze ‘Het geheel is meer dan de som der delen’.”

Jullie gaven het al aan: de Vlaamse folkscene groeit en krijgt meer slagkracht, ook internationaal. Hoe verhoudt de Vlaamse folksector zich t.o.v. andere nationale en/internationale netwerken?

Steven: “We richten ons met FFN vooral naar de professionele muzikanten binnen de Vlaamse folk. We denken hiermee een hiaat in te vullen. ‘Muziekmozaïek’ zet als belangenorganisatie bijvoorbeeld sterk in op de basiswerking van de folkscene. VI.BE zien we als de koepelorganisatie; veel van het omkaderende werk is in het verleden al door hen gedaan. De knowhow bij VI.BE is dus erg belangrijk en hun netwerk is cruciaal. Maar de professionele folkmuzikant viel altijd wat tussen de mazen van het net. Dit willen we met FFN in samenwerking met de twee eerder genoemde organisaties verder opvangen.

Er zijn natuurlijk linken met wereldmuziek. Beide genres hebben wortels in traditie en volksmuziek. Maar er zijn ook essentiële verschillen en beide genres verdienen dan een aangepaste en op maat van genre uitgewerkte aanpak. Daarom juichen we toe dat de Belgische wereldmuzieksector zich ook heeft verenigd. Het zorgt ervoor dat we sterker in het culturele landschap staan, en we voorkomen ermee dat de beide genres beschouwd worden als eenheidsworst.”

Koen: “Voor de Flanders Folk Awards hebben we bijvoorbeeld laten inspireren door de BBC Folk Awards. De Britse versie bestaat al meer dan 20 jaar. Voor veel winnaars of laureaten hebben die awards deuren geopend, zowel nationaal als internationaal. Programmatoren zien zo’n BBC Award als kwaliteitslabel. Ik zie dat ook wel gebeuren in de Vlaamse folkscene.”

2021 is amper uit de startblokken, maar blijft – zeker wat muziek betreft – nog wat ter plaatse trappelen. Op de valreep kan het nog: wat wensen jullie de folksector toe in 2021?

Steven: “Voor heel de cultuursector: zo snel als mogelijk weer kunnen spelen, de deuren openen, werken, publiek ontvangen…. De pandemie hakt natuurlijk stevig in op de hele sector. We moeten nu snel perspectief krijgen. We popelen allemaal om ons werk weer te kunnen hervatten. FFN zal er dan ook alles aan doen om het genre over deze horrorperiode te lichten en ze te laten boomen dit jaar.

Het aanvankelijke plan om begin februari in de Gentse Handelsbeurs een grootse awardshow en sectormoment te organiseren naar aanleiding van de uitreiking van de eerste Flanders Folk Awards is alvast aangepast naar een online event. De awardshow vindt plaats tijdens de Week van de Belgische muziek, op donderdag 11 februari. Het is jammer dat het online moet, maar positief hieraan is dat we er wel een breed en eventueel buitenlands publiek makkelijker mee kunnen bereiken. De genomineerde groepen zijn de beste visitekaartjes voor de scene.”

Ik sprak onlangs zelf met Trio D’Hoore en WÖR, stuk voor stuk jonge gasten. Kunnen zij het imago van de folk in Vlaanderen veranderen, lees ‘hipper’ maken?

Steven: “In regio’s als Scandinavië, Schotland, het Middellandse Zeegebied bereikt traditionele muziek sneller een jonger publiek; daar zijn zeker cultuurhistorische en politiek-sociale redenen voor; maar even belangrijk is de aanpak van promotie en perceptie van de genres. Over de landsgrenzen heen heeft de folkscene bijvoorbeeld heel snel ingepikt op sociale media, wat het een open look and feel gegeven heeft, maar vooral zeer toegankelijk heeft gemaakt. Vlaamse bands die intensief toeren in het buitenland, hebben dat goed begrepen. Een frisse uitstraling, clichés vermijden en een goed geproducete sound, dat is belangrijk. Door de hardnekkige perceptie ‘het oubollige vendelzwaaiende vlechtjes’ imago, krijgen deze bands te weinig aandacht in eigen land. En dat moet anders. We moeten meer inzetten op promotie en de kwaliteit van deze artiesten centraal zetten om zo de vooringenomenheid van pers, het beleid en het brede veld te counteren.”

Koen: “Je ziet in het cultuurlandschap ook positieve evoluties: heel wat muziekacademies bieden folkinstrumentenlessen aan. Draailier, doedelzak, diatonische accordeon, ... alleen ontbreekt ook hier de open geest en hangt het oubollige aspect nog te veel rond het instrument. We hopen dat met FFN te kunnen doorprikken en te tonen dat folk vandaag veel meer is dan wat mensen denken dat het is.”

Steven: “Weet je, we luisteren allemaal dagelijks naar folk en traditionele muziek zonder het ten volle te beseffen. Op de laatste editie van Werchter sloot zelf een fullblown folkband als Mumford & Sons het festival af. Wereldtoppers als The War on Drugs, Nick Cave en Ed Sheeran halen allemaal hun inspiratie uit volksmuziek. De Ierse tradband Lankum werd door menig muziekrecensent bovenaan hun best of 2019 lijstje gezet. Spotify lijsten als ‘acoustic chill’ en ‘folky pop’ behoren tot de meest beluisterde. Zeker tijdens het voorbije coronajaar is het publiek verwend geweest met akoestische muziek en vonden veel ‘pop’ artiesten hun folkroots terug.”