Gehoorbescherming
Knallende monitors on stage, een tuut in je oren na een loeihard concert, vermoeide oren na een repetitie… Klinkt herkenbaar? Tine De Boodt is audioloog en deelt met plezier haar expertise om mensen met tinnitus en hyperacusis verder te helpen, maar vooral ook om gehoorschade te voorkomen.
De aanbeveling ‘zet je muziek niet te luid’ houdt niet altijd rekening met de praktijk. Als muzikant heb je vaak geen controle over het geluidsniveau op het podium. Je wilt je eigen instrument goed horen, dus zet je het volume van je monitor hoger. Dat kan leiden tot tijdelijke of permanente gehoorschade, vaak samen met tinnitus, een voortdurend suizend of piepend geluid in je oren.
Mensen denken ten onrechte dat gehoorbescherming weinig zin heeft als je eenmaal tinnitus hebt, maar niets is minder waar. Het is net heel belangrijk om verdere schade te voorkomen.
Dit artikel richt zich op het belang van gehoorbescherming voor muzikanten en geeft praktische tips om je oren te beschermen terwijl je blijft genieten van de muziek die je maakt.
Luidheid is aangeleerd gedrag
Muziek graag luid horen zou volgens onderzoek “aangeleerd gedrag” zijn: we zijn het zo gewoon dus denken we dat muziek ook echt luid moet zijn om ervan te kunnen genieten. Studies tonen aan dat muzikanten hun In-Ear monitors (IEM's) vaak instellen op hetzelfde volume als hun versterkers of floormonitors, wat risico’s met zich meebrengt. Na de ‘stille’ COVID19-periode moesten heel wat muzikanten terug aan het podiumgeluid wennen. Experimenteer volgende keer dus eens met lagere volumes tijdens repetities en optredens!
Hoe bescherm je je gehoor?
1. Draag op maat gemaakte oordoppen
Als beginnende muzikant kan je op maat gemaakte oordoppen laten maken in een hoorcentrum bij jou in de buurt. Deze muziekoordoppen zijn speciaal ontworpen om het geluid gelijkmatig te dempen, waardoor muziek nog steeds helder klinkt. Ze bieden een betere luisterervaring en betere bescherming dan standaard wegwerpdoppen.
Kies voor een vlakke, lineaire filter die alle frequenties met dezelfde intensiteit vermindert zodat de geluidskwaliteit behouden blijft. Bij bepaalde types gehoorbescherming kan je er voor kiezen om verwisselbare filters te gebruiken. Zo kan je in het repetitiekot wat minder demping gebruiken en on stage net wat meer demping.
Wat moet dat dan kosten? Voor op maat gemaakte oordoppen betaal je gemiddeld 150 euro voor een paar. Sommige mutualiteiten betalen een deel terug!
2. Gebruik In-Ear Monitors
In-Ear Monitors (IEMs) of in-ears zijn op maat gemaakte oorstukjes van hard materiaal waarin luidsprekers/drivers verwerkt zitten. Op deze manier kan je tijdens optredens of repetities beter horen wat je speelt of zingt zonder dat je de monitor extra luid moet instellen.
Wanneer begin je met in-ears?
Je wil betere geluidskwaliteit tijdens het spelen: wanneer je merkt dat je met traditionele floormonitors of gehoorbescherming de nuances van je muziek niet meer goed kan horen, kunnen in-ears hierin verbetering geven.
Je speelt op verschillende podia: je merkt op dat de monitormix telkens weer anders is en ook als je zelf veel beweegt, wil je een stabieler en betrouwbaar geluid.
Je wil feedback of storingen verminderen: in-ears kunnen dit verhelpen gezien de luidspreker(s) in de In-Ear monitor volledig geïsoleerd in je oor zit(ten).
Je wil je gehoor beter beschermen: je merkt dat je zelfs met op maat gemaakte gehoorbescherming nog steeds last hebt van harde volumes en je maakt je zorgen over gehoorschade.
Kleine nuance: de locatie en de PA moeten hier wel op voorzien zijn. In de kleinere zalen en cafés heeft het geen zin om met in-ears af te komen. De gebuiker heeft vaak een vergunning nodig om met draadloze micro's en in-ears te kunnen werken. Zo'n vergunning en een eigen frequentie kan je rijgen via het BIPT.
Voordelen:
Je hebt als artiest meer bewegingsvrijheid op het podium
Er is minder ‘kabelgekte’ op het podium
Je hebt de keuze om je eigen mix te maken, jij kiest zelf wat je hoort
Je kan jezelf beter monitoren en dus beter spelen/zingen
Je hebt betere geluidskwaliteit in vergelijking met een floormonitor
Je geluidservaring blijft meer consistent ongeacht waar je je bevindt op het podium.
Je beschermt je gehoor: je kan als muzikant het algemeen volume lager houden en toch alles duidelijk horen. Er is demping mogelijk tot 28 dB.
Nadelen:
De overstap naar in-ears zal een periode van gewenning vragen. Sommige muzikanten vinden het gevoel van in-ears in hun oren in het begin lastig.
Je hebt het gevoel dat je minder contact hebt met je publiek.
Ook met In-Ear Monitors blijft het belangrijk om omzichtig om te gaan met je volume.
Het kostenplaatje ligt hoger. Universele In-Ear Monitors (zonder maatwerk) kosten tussen de 150 - 700 euro. In-ears op maat heb je vanaf 400 euro en prijzen kunnen variëren.
Belangrijke tips:
Plaats een microfoon naar het publiek en mix deze microfoon bij in je in-ears om het contact met publiek te behouden.
Als je één In-Ear Monitor draagt om je publiek beter te horen, zal je onbewust het volume hiervan luider zetten waardoor je kans op gehoorschade stijgt.
Heb je al een tijdje in-ears maar wil je zelf echt weten hoe luid het volume is? Net zoals je de snelheid zou meten in de auto, bestaat er een toestel waarop je zelf zien hoe luid je mix effectief in je in-ears binnenkomt en hoelang je blootgesteld kan worden zonder kans op gehoorschade. Heel wat merken zijn compatibel.
3. Geef je oren genoeg rust
Ook al draag je op maat gemaakte oordoppen of in-ears, het is belangrijk om niet hele dag of avond lang in een luidruchtige omgeving te blijven. Onze oren hebben af en toe nood aan rust. Dit zal de kans op gehoorschade en oorsuizen verminderen.
Wat als je het gevoel hebt dat je minder hoort?
Wanneer je duidelijk merkt dat je minder hoort, is het belangrijk om niet af te wachten en zo snel mogelijk naar de huisarts, neus-keel-oorarts of urgentiedienst van het ziekenhuis te gaan. Doe dit binnen de vijf dagen na de lawaaiblootstelling en liever niet later dan een maand.
Twee vormen van therapie worden in dergelijke gevallen courant in ons land toegepast: hyperbare zuurstoftherapie en behandeling met cortisone. Recent wetenschappelijk onderzoek leert ons dat een combinatie van beiden in een zeer vroeg stadium de grootste kans heeft op slagen. Deze behandelingen focussen zich vooral op het herstel van de gehoorfunctie en veel minder op het reduceren van tinnitus.
Wat als je last hebt van tinnitus?
Wanneer de haarcellen in ons slakkenhuis van onze oren te vaak worden blootgesteld aan lawaai, verliezen ze hun veerkracht en gaan ze op een bepaald moment wel blijven suizen. Dit fenomeen noemen we permanente oorsuizen of tinnitus.
Het is een gezondheidsprobleem dat steeds prominenter wordt en dat 15 procent van de volwassenen treft. Zo‘n piep gaat meestal vanzelf over maar dit wil wel zeggen dat je oren tijdelijk overbelast zijn. Blijft de piep of heb je last van een drukgevoel in je oren? Ga dan zeker langs de huisarts of neus-keel-oorarts. Ook voor mensen die al last hebben van tinnitus bestaan er al behandelingen. Lees hier meer over 'bimodale stimulatie'.
Nog meer weten? Extra inspiratievoer!
- Podcastmakers en audiologen Tine en Evelien maakten met hun podcast Met Hertz en ziel speciaal een aflevering voor muzikanten. Beluister de podcast hier.
- Video: hoe klinkt een silent stage met In-Ear Monitors tijdens een repetitie?