Beleid en subsidies

Spannende tijden in Nederland, waar zowel btw-verhoging op ticketprijzen als eventueel zelfs de schrapping van kunst- en cultuursubsidies op tafel liggen. Diverse panels hebben het daar uitgebreid over gehad, want de muzieksector is economisch en maatschappelijk bijzonder waardevol. De pandemie heeft aangetoond dat de sector relevant en wendbaar is, maar steun blijft cruciaal. Aan de sector om dat verhaal in handen te nemen en er keihard voor te lobbyen, zeggen verschillende (ex-)politici, belangenbehartigers en beheersvennootschappen. Op die manier kan de sector zelf belangrijke thema’s op de agenda zetten, zoals fair pay, mentale gezondheid, de eerlijke verdeling van subsidies, en investeringen in nieuw talent en muziekeducatie. 

Belangrijk is om daarbij de taal van beleidsmakers te spreken door zowel de maatschappelijke als economische impact van de sector te benadrukken. Zo kan je aantonen dat de muziekindustrie ondernemingsvriendelijk is en een wezenlijke bijdrage levert aan werkgelegenheid en aan nationale en regionale identiteiten. Ook vestigt het de aandacht van beleidsmakers op actuele én niche consumptiepatronen, en op de volledige waardeketen van de muziekindustrie. Een investering in muziek is dan ook een investering in onderwijs, gemeenschapswerk, talentontwikkeling en economische groei, zegt onderzoeker Shain Shapiro. Onze grootste bondgenoten daarin zijn verwante sectoren als film en gaming, en onze eigen artiesten: zij kunnen dat verhaal duidelijk overbrengen vanuit hun eigen ervaring. 

Talentontwikkeling en ondernemerschap

Eurosonic Noorderslag is een van de springplanken voor jong talent; maar wat ervoor, en wat erna? Het is de inzet van verschillende panels over talentontwikkeling en ondernemerschap. Al jaren daalt het aantal kansen voor jonge artiesten om in lokale zalen te spelen vanwege gestegen kosten, om financiële ondersteuning te krijgen o.w.v. besparingen… Een duidelijke planning is daarom cruciaal, met aandacht voor de jaren tussen releases. 

Eén panel waarschuwt ook voor het vertekende beeld om snel in een grote zaal te spelen, zeker omdat de loyaliteit van het publiek notoir moeilijk te verkrijgen valt anno 2024. Samenwerkingsverbanden en muziekwedstrijden zijn daarom crucialer dan ooit, maar minstens even belangrijk is een nazorgtraject zodat bands zichzelf niet vergalopperen na de eerste successen als voorprogramma of op showcases zoals ESNS. Voorbeelden zijn de professionele begeleiding van Sound Track-laureaten, residenties in het clubcircuit en opnametijd in studio’s. 

Ook voor managers is de situatie prangend. Bij de voorstelling van het allereerste onderzoeksrapport van EMMA, de Europese vereniging van muziekmanagers, werd nog eens benadrukt dat 54% van hun leden minder dan 20.000 euro per jaar verdient. Wel positief is de aandacht voor mentale gezondheid, omdat de manager nog vaak wordt behandeld als 24/7 bereikbaar. 

En ook bij managers staat talentontwikkeling centraal: velen van hen leren het vak op informele wijze, terwijl onderzoek en onderwijs net cruciaal zijn voor een ecosysteem voor (toekomstige) managers. Ook de loonkloof tussen man en vrouw, en het daarachter verscholen gebrek aan financiële richtlijnen en transparantie, werd nog eens pijnlijk bevestigd in het rapport van EMMA. 

Mainstream, niche en representatie

Het ging op de conferentie van ESNS ook over (het gebrek aan) representatie van niches. Wat kunnen genres als black metal en neo-soul nog verwezenlijken in het tijdperk van streaming en smaakversplintering? In al hun creatieve vrijheid kunnen die artiesten natuurlijk heel gericht fans vinden die alles over hebben voor hun muziek, maar dat kost meer moeite. 

Het vergt een uitgekiende en op maat gemaakte strategie om in jouw regio, die mediaplatformen, labels en live speelkansen aan te spreken die het beste werken voor jouw stijl en publiek – want op de algoritmes van grote platformen reken je best niet meer. Indielabels zijn bijvoorbeeld een goede partner door hun wendbaarheid en innovatieve aard, maar niches dwingen ook parallelle circuits af op Bandcamp, Twitch, Discord… waar ze in direct contact staan met hun fans en eerlijker vergoed worden dan op grote streaming platformen. Genres als hiphop en metal die lokaal minder aandacht genieten, breken opvallend genoeg ook vaker internationaal door – zoals Belgische hiphop bewijst.

Niches en mainstream zijn ook niet helemaal gescheiden. Niche artiest zijn vergt een waaier aan vaardigheden om te creëren, jezelf te promoten op de juiste platformen, en om ruimte op te eisen. Bij gebrek aan professionele infrastructuur kan dat via Patreon of Kickstarter, of door subsidies te verwerven. 

Het vereist echter ook dat je constant je waarde verantwoordt en verwachtingen van je fanbase managet – een niet te onderschatten taak volgens Walter Hoeijmakers van Roadburn Festival. Volgens hem kunnen niche genres dan ook leren van elkaar en van mainstream artiesten over hoe zichzelf te presenteren. Een nieuwsbrief of herkenbare merchdesigns betekenen vaak al een grote stap vooruit! 

Eerlijke vergoedingen

Op de vorige ESNS conferentie werd bekendgemaakt dat in Nederland een acuut tekort van 8 miljoen euro is om muzikanten te voorzien van een inkomen in verschillende carrièrefasen. Maar waar dat vandaan moet komen, is een vraag waarvoor niet alleen bij onze noorderburen naar oplossingen wordt gezocht. Eén panel onderzocht een mix van oplossingen om het gat dicht te rijden, namelijk 1) de opbouw van een fonds op basis van tickettoeslagen of vrijwillige bijdragen; 2) een nationaal actieplan met de steun van private partners; en 3) subsidies met oog voor alle niveaus en alle carrièrefases. Een oplossing voor fair pay vergt echter ook dieper denkwerk, zoals: wat is fair? Welke referenties hanteer je daarvoor? Daarom wordt in Nederland geëxperimenteerd met het meerjarenplan fairPACCT om fair pay en fair practice te concretiseren en normaliseren in diverse deelsectoren in de culturele en creatieve sector. 

Livesector

Het (economische) belang en andere trends in de livesector zijn steevast hete hangijzers. Zo stijgen de ticketprijzen over heel Europa, maar daalt de verkoop niet per se. Wel beslissen mensen vaker last minute om een kaartje te kopen, wat meer risico meebrengt voor organisatoren. En wie wel gaat, doet veeleer de grote internationale producties of festivals aan, die steeds diverser boeken onder invloed van de hypergefragmenteerde muziekconsumptie (al blijven Engelstalige artiesten het brandpunt). De groei van de livesector mag echter niet ten koste gaan van lokaal talent, benadrukken verschillende panelisten. Ze lichten daarom een aantal mogelijke oplossingen uit voor deze uitdagingen, waaronder het belang van (nationaal of Europees) gecentraliseerd beleid om talentontwikkeling financieel te ondersteunen, en de voortrekkersrol van artiesten richting een ecologisch duurzame sector.   

Een manier om de impact van de sector te capteren, is het Live Music Mapping Project. Daarin ontwikkelen onderzoekers, in samenwerking met clubs, cafés en jeugdhuizen, interactieve kaarten van Europese muzieksteden met actuele informatie over capaciteit, locatie, toegankelijkheid, artiestengages en jaarlijkse omzet. Op die manier kan men inschatten wat economische en socioculturele dynamieken betekenen voor livemuziek, hoe een muzikaal ecosysteem precies is samengesteld en voor welke uitdagingen het staat. Op de conferentie stellen de onderzoekers ook enkele realisaties van het project voor, zoals de nauwe samenwerking met lokale overheden (steden en gemeenten), de uitbreiding naar bredere regio’s, en de manieren om de kaarten te gebruiken voor archiefonderzoek, beleidsontwikkeling en marktonderzoek. 

Metadata, muziekrechten en streaming

Hoe kan je de veranderende streamingmarkt voor jou laten werken als artiest? Dat is de insteek van diverse panels over metadata. Elke song wordt geïdentificeerd met een unieke ISWC-code, waaraan songwriters worden gekoppeld met hun unieke IPI-nummers. Beheersvennootschappen zoals Sabam (voor songwriters) en PlayRight (voor uitvoerders) verwerken die metadata om royalties uit te betalen, maar botsen op bergen aan onvolledige data in de honderdduizenden tracks die dagelijks op streamingdiensten verschijnen. Het panel roept op om makers te informeren over hoe ze metadata correct kunnen invoeren, zodat elke song als een business voor hen kan werken. “Het is misschien onromantisch, maar het is even belangrijk als je paspoort of rijbewijs,” zegt Amy Thomson van managementkantoor ATM Artists. 

Veel dus dat artiesten zelf kunnen doen, maar “dat lost niet op dat er nog veel onduidelijkheid bestaat over de volledigheid van collecties. Je kan dus heel moeilijk controleren,” zegt iemand in een panel met songwriters, managers en catalogusbeheerders. Tijd- en kennisgebrek blijven dus pijnpunten, maar er is ook nood aan Europese regelgeving om transparantie af te dwingen. 

Inclusie, activisme en diversiteit 

Klimaatverandering, discriminatie, genderongelijkheid voor en achter de podia… De muziek heeft veel om zich boos over te maken. Eén panel benadrukt ook de betekenisvolle stappen die worden gezet, zoals de toegenomen zichtbaarheid van genderdiverse personen in spaces waar zij lang onzichtbaar waren, zoals metal. Er werd ook nagedacht over de mogelijkheden wanneer zulke individuele realisaties, echt groot en wijdverspreid zijn. In verschillende sessies werd nagedacht over bijvoorbeeld de ruimte voor bands om politiek geëngageerd te zijn en over het verschil tussen performatieve en diep in waarden gewortelde verandering. 

Er wordt ook gereflecteerd op het imperfecte pad naar inclusie. Mensen uit het livecircuit en de indie-industrie vertellen over hoe zij toegankelijkheid leren communiceren, experimenteren met gebarentolken op liveshows en ruimte creëren binnen hun organisatie. Zeker in de jaren na de pandemie is de muzieksector zich bewust geworden van haar voorbeeldrol en het belang om inclusie en authenticiteit te balanceren. Inclusie is ook maatwerk, bijvoorbeeld door rekening te houden met de specifieke levensdoelen en dagritmes in samenwerkingen met verschillende gemeenschappen. Om als organisatie iedere dag die omslag te maken, is het daarom belangrijk om meetbare doelen te zetten, expertgedreven sessies te hosten en ruimte te maken voor veranderingen, zoals in taalgebruik, verduurzaming en publieksvragen. 

Panel ‘Grenzeloos succes: over hiphop in Vlaanderen en Nederland’

Op ESNS ‘24 organiseerde we in samenwerking met het radio/mediaplatform FunX een panelgesprek plaats rond het grenzeloos succes van Nederlandstalige hiphop.
Tijdens dit panel probeerde moderator Dieuwertje Heuvelings een stand van zaken op te maken van beide markten, er achter te komen hoe en waarom onze artiesten de brug naar Nederland maken en vooruit te blikken. We sommen hier de 4 takeaways die relevant zijn voor de Vlaamse scene.  
 

Belgium Booms op ESNS

Met 18 bands en een kleine 200 delegates uit België was ook ons land weer sterk vertegenwoordigd. Het volledige activiteiten rapport van PR-kantoor Factory 92 volgt nog voor de geïnteresseerden, maar we brachten de belangrijkste conclusies al even samen in onderstaand artikel.