It’s ok not to be ok. Laat je helpen.

In deel 1 zagen we al hoe het meer en meer aanvaard wordt dat het ok is om je minder goed in je vel te voelen. Aanvaarding en het bespreekbaar maken is één zaak, maar worden er de laatste jaren binnen de muziekindustrie ook concrete stappen genomen om mensen te helpen? In de UK leidde de coronacrisis alvast tot een nieuwe golf van initiatieven en organisaties.

roel vergauwen

20.05.22

Features

Longread

Liefdadigheidsinstelling Help Musicians kondigde eerder dit jaar een uitbreiding aan van haar Music Minds Matter service, de 24/7 hulplijn voor geestelijke gezondheid voor muzikanten die in 2017 werd opgericht. Het zette een nationaal netwerk van lokale steungroepen op en introduceerde gerichte bewegwijzering om muzikanten te helpen ondersteuning en advies te vinden. De Young Classical Artists Trust (YCAT), de Musicians' Union (MU), Help Musicians en de British Association for Performing Arts Medicine (BAPAM) sloegen ook de handen in mekaar voor een campagne om jonge musici bewuster te maken van de beschikbare mentale hulp. De campagne omvat onder meer meditatiesessies, een speciale workshop over geestelijke gezondheid en een-op-een coachingsessies en mikt vooral op preventie.

Een meer theoretische benadering kwam begin 2021 van de hand van journaliste Rhian Jones en PhD-onderzoekster en muzikante Lucy Heyman. In hun boek “Sound Advice” leren ze hoe je duurzaam succes in de muziekindustrie kan cultiveren zonder je gezondheid in gevaar te brengen. Een andere aanrader is het boek “Can Music Make You Sick?” waarin George Musgrave ervaringen van muzikanten verwerkt en beschrijft hoe de muziekindustrie soms geestelijke gezondheidsproblemen kan bevorderen.

Accepteer cookies om deze embed te bekijken.

Aan de labelzijde gingen de grote drie (Sony, Warner en Universal) werk maken van ondersteuningsprogramma’s voor geestelijke gezondheid. Daar waar in het verleden problemen pas werden aangepakt wanneer een artiest in een crisis verkeerde, wordt nu ingezet op preventie. Dance-label Ninja Tune ontwikkelde dan weer samen met booking agency Paradigm en videobedrijf POLY een gids voor mentale gezondheid binnen de elektronische tak van de muziekindustrie.

Aan de livekant richtte Suzi Green, tourmanager van o.a. PJ Harvey en Placebo, de digitale steungroep The Black Lounge op. Ze stelde een handvest voor mentale gezondheid op dat ze voortaan door iedereen in het tourteam wil laten ondertekenen. Punten zijn o.a. het streven naar een redelijke routing, het opnemen van getrainde mentale eerstehulpverleners in de crew en de belofte om collega’s te steunen die herstellen van verslavingsproblemen

We Listen

Van gelijkaardige structurele initiatieven binnen de Belgische muziekindustrie zijn we momenteel niet op de hoogte. Het Sociaal Fonds Podiumkunsten startte recent wel met een aantal projecten rond psychosociaal welzijn. Met de reeks WeListen/Meet/Inform/Support bieden ze ondersteuning aan cultuurwerkers in de podiumkunsten- en muzieksector.

We Inform: hier vind je meer info over waar je terecht kan voor professionele psychologische ondersteuning, wat het verschil is tussen een psycholoog, psychotherapeut en psychiater
We Listen: een gratis klankbord voor wie zich niet zo goed voelt in zijn/haar/hun werksituatie, last heeft van stress, betrokken is bij een conflict of situatie van grensoverschrijdend gedrag, zoekt naar meer verbinding met zichzelf en/of zijn werkomgeving...
We Meet: ontmoeting en uitwisseling met collega’s uit de sector
We Support : de terugbetaling van max. 8 sessies bij een psycholoog of psychotherapeut. Aanvankelijk was dit enkel voor werknemers die onder PC 304 vallen, maar sinds kort is dit dankzij de financiële steun van Live 2020 (het solidariteitsfonds voor de Belgische livemuziek) ook mogelijk voor iedereen die de afgelopen drie jaar minstens een jaar in de Belgische muzieksector heeft gewerkt

Wij spraken kort met Rudi Genbrugge, één van de luistergenoten binnen We Listen. Rudi is daarnaast ook coach.

Komen mensen tegenwoordig sneller bij jou terecht met hun vragen?
“Het mopperen en ventileren op social media is gestegen, maar de stap naar hulpverlening wordt nog altijd moeilijk gezet. Er zit nog een groot stuk schroom bij de mensen. Ik denk dat het ook deel uitmaakt van onze Vlaamse natuur: we houden het binnen de eigen muren en lossen het zelf wel op. Maar dat werkt dus niet altijd. Het gaat vaak ook over ego’s. We laten heel graag zien hoe goed het gaat. Kijk naar Facebook. Maar dat is niet altijd zo en zo kom je in een mentaal spagaat: eigenlijk gaat het niet goed, maar ik moet laten zien dat het goed gaat.”

Ook niet sinds corona? Heb je die impact gevoeld?
“Zeker. Samen met de horeca werden de podiumkunsten het hardst getroffen door de maatregelen. De eerste lockdown verliep nog in een sfeer van hoop, maar daarna is de wanhoop gestegen. Ik heb verhalen gehoord van mensen die hun instrumenten moesten verkopen omdat ze tussen de mazen van het net vielen. De wanhoop werd groter, maar de vraag naar hulp is navenant niet gevolgd.”

“Er zijn ook mensen overgestapt naar andere sectoren waardoor er nu een onderbezetting en grote vraag naar personeel is in de live sector. Het wordt niet evident om die mensen terug te halen want de angst voor besmettingen in het najaar zit er nog in waardoor de kunstensector momenteel deels vierkant draait.
We merkten ook tot begin dit jaar dat er nog weinig vraag was naar loopbaanbegeleiding. Mensen klampen zich vast aan zekerheid ook al doen ze hun nieuwe job niet graag. De angst die gezaaid is, is blijkbaar zo groot dat mensen niet meer durven nadenken over hoe ze hun werkleven boeiender of meer in overeenstemming met hun normen of waarden kunnen maken.”

de wanhoop werd groter, maar de vraag naar hulp is navenant niet gevolgd.

rudi genbrugge

Wat doen jullie precies bij We Listen? Hoe probeer je de mensen precies te helpen?
“Het woord zegt het zelf: we luisteren. Mensen die het moeilijk hebben, kunnen voor drie gesprekken bij ons terecht. Het is niet de bedoeling dat we onmiddellijk gaan remediëren, maar we bieden eerder een klankbord aan, wat vaak al helpt. Als we voelen dat er psychologische hulp nodig is, kunnen we doorverwijzen naar een netwerk van psychologen en coaches en naar het We Support programma. Idem wat loopbaanbegeleiding betreft als onderdeel van het Inter.Mezzo luik.”

Met wat voor problemen komen mensen naar jou?
“Ik hoor veel eenzaamheid. Mensen die zich afgesneden voelen van hun community en medemuzikanten. Ook dat mensen het financieel moeilijk hebben of stress ervaren naar aanleiding van de subsidierondes. En gedemotiveerd geraken. Dat geldt ook voor muzikanten die al lang hun strepen hebben verdiend, maar het gevoel hebben dat hun carrière niet opschiet. Bij jonge mensen gaat het vaak om gehoord worden. Ze weten niet hoe ze geconnecteerd geraken met de muziekindustrie of zijn ongelukkig over het feit dat ze geen airplay of concerten hebben.”

Zijn er algemene tips die je kan meegeven aan iemand die in de podiumkunsten werkt en het even niet meer ziet zitten?
Het voornaamste is, blijf er niet mee zitten, spreek er over. Wat je weg stopt, wordt groter. Je kwetsbaar durven opstellen, is het begin van heling en eventueel zelfs een oplossing.

Wat kan de sector doen om het mentaal welzijn te verbeteren?
Initiatieven als We Listen en Live 2020 zijn een stap in de goede richting, maar het verlagen van de drempel mis ik nog teveel. We zouden meer moeten inzetten op momenten waar we met een hoop mensen kunnen samenkomen om zaken als loopbaanbegeleiding of coaching te bespreken.

het voornaamste is, blijf er niet mee zitten, spreek er over. Wat je weg stopt, wordt groter. Je kwetsbaar durven opstellen, is het begin van heling en eventueel zelfs een oplossing.

rudi genbrugge

“Het bewaken van het stressniveau van het personeel is iets waar elk management actief moet op inzetten. Er zit meer passie in de culturele sector, maar dat is ook een valkuil. Als je aan het creëren bent, staat er geen grens op. Er is geen afgelijnd kader. Er is niets mis met hard werken. Maar vaak heb je geen sociaal leven meer, het tourleven is ongezond en naarmate je ouder wordt, kan je lijf dat ook minder aan. Als er een cultuur is van hard werken, moet er ook iemand over waken dat er niemand over zijn grenzen gaat. Het uitleggen van het stressmechanisme, hoe je kan aanvoelen wanneer je de grens nadert, wat mogelijke signalen zijn van een opkomende burn-out, … kan het begin van een bewustwording zijn. Maar ik denk dat die prestatiecultuur ook niet kan blijven duren. Kijk naar Google: werknemers kunnen hun kinderen daar naar de crèche brengen, er is yoga tijdens de middagpauze, … . Google heeft nauwelijks verloop qua werknemers.”

En verder

Onder impuls van de Crisiscel Cultuur zag tijdens de pandemie ook de werkbaarheidscheque het licht, een regeling die momenteel tot eind 2022 geldig is. Met de cheque kunnen organisaties financiële ondersteuning krijgen voor opleidingen, het inwinnen van advies of begeleiding rond ‘werkbaar werk’ en noden zoals psychisch welzijn.

Daarnaast zijn er in ons land ook ook een aantal mental coaches werkzaam die een rechtstreekse link hebben met de muziekindustrie. Michael Verschaeve was niet enkel drummer van The Van Jets, maar is ook actief als mental coach in music. Eline Van Audenaerde staat aan het roer van The Unicorn Mothership, een plek waar ze artiesten uit de dance community onder haar vleugels neemt om een gezonde, inclusieve en positieve omgeving te creëren voor henzelf. Tamara Van Hul is label head Virgin Music Benelux en ook actief als jobcoach bij Learning To Fly. Ramses Goos is professioneel actief als backstage therapeut met Tuina, manuele therapie en acupuntuur als specialiteit. Jasper Stockmans werkt vooral rond podiumangst en omgaan met stress. En ook saxofonist Jeroen Van Bever is mental coach en werkt rond het trainen van focus en podiumangst.

Heb je eerder nood aan loopbaanbegeleiding of heroriëntatie of wil je de balans opmaken van je loopbaan? Onder de naam Inter.Mezzo verzorgt het Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten ook loopbaanbegeleiding in de podiumkunsten- en muzieksector. De collega’s van Cultuurloket startten onlangs ook in samenwerking met VDAB met Bisart, een opleidingstraject voor werkzoekende kunstenaars, makers en technici.

Wie nood heeft aan een luisterend oor, kan ook steeds bij Tele-Onthaal terecht op het telefoonnummer 106 of via chat op tele-onthaal.be. Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op www.zelfmoord1813.be. Het VLESP (Vlaams Expertise Centrum Suïcidepreventie) lanceerde recent ook de 'Kom Uit Je Kop' campagne waarmee ze psychische problemen bij mannen uit de taboesfeer wil halen.

Heb je zelf weet van interessante initiatieven op het vlak van mentale gezondheid in de muziekindustrie, laat het ons weten aub.

Dit artikel heeft niet als doel om sluitend medisch advies te bieden, een diagnose te stellen of een behandeling voor te stellen, maar eerder om tools aan te reiken ter ondersteuning van je mentaal welzijn. We raden steeds aan om je huisarts te raadplegen die jou verder op weg kan helpen.