VI.BE

Steunpunt voor artiest
en muzieksector

Facing the music: het naburig recht van uitvoerende muzikanten in de digitale wereld

Welke lessen kunnen we uit het verleden trekken om muzikanten de noodzakelijke juridische bescherming te bieden?
Research

Deze thesis doet een poging om de rol van muzikanten in het artistiek proces en het juridisch kader hierrond op inzichtelijke wijze voor te stellen. Eerst volgt een algemeen overzicht van de naburige rechten in het algemeen en de rechten van uitvoerende muzikanten in het bijzonder. In dit kader wordt nader gespecifieerd welke groep personen precies binnen het onderzoeksobject van deze thesis valt. Na de inhoud van het naburig recht van uitvoerende muzikanten komt de uitoefening van dit recht aan bod. Vooreerst wordt hierbij de huidige context waarin deze uitoefening plaatsvindt, geschetst in een hoofdstuk over de informatisering en digitalisering van onze maatschappij. Deze hebben een Copernicaanse revolutie teweeggebracht die verstrekkende gevolgen heeft in de muziekindustrie. Doemdenkers kondigen het einde van auteursrecht aan, anderen strijden voor een strengere handhaving van de bestaande regels en nog anderen proberen op creatieve wijze om te gaan met de technologische ontwikkelingen die onze samenleving kenmerken. 

Van een wondermiddel tegen de handhavingsproblemen in de digitale wereld is zeker nog geen sprake, maar de “strijd” tegen internetpiraterij is zeker niet verloren. Nieuwe online muzieklicentiemodellen schoten de voorbije jaren als paddenstoelen uit de grond en hoewel deze businessmodellen vaak nog niet volledig op punt staan, bieden zij hoopvolle toekomstperspectieven. Zowel deze perspectieven als andere mogelijkheden om de uitdagingen van de informatiemaatschappij aan te gaan, worden behandeld in het tweede hoofdstuk van deze thesis. 

Het daaropvolgend onderdeel behandelt het collectief beheer van de rechten van uitvoerende muzikanten. Hierbij komen onder meer de verschillende gevallen van verplicht collectief beheer, de verhouding tussen artiest en beheersvennootschap, het territorialiteitsprincipe en evoluties die het landschap van collectief beheer in de toekomst mogelijks drastisch zullen veranderen aan bod. Ook wordt dieper ingegaan op de hardnekkige problemen waarmee beheersvennootschappen te kampen hebben, zoals imagoproblemen, fragmentatie en de beperkte aard van hun mandaat. 

In het laatste hoofdstuk van dit werk gaan we op zoek naar een nieuw evenwicht in de muziekwereld. Op dit moment zijn het vooral de producenten die hun stem laten horen in het debat over de bescherming van hun rechten. Bovendien worden ook zij geconfronteerd met een veranderde maatschappij, waarin zij een steeds minder sterke positie bekleden. In een maatschappij waar online dikwijls gelijkgesteld wordt met gratis wordt de creatieve industrie steeds meer geconfronteerd met consumenten die liefst zo weinig mogelijk betalen voor het afspelen van muziek. Bovendien maken grote commerciële spelers maar al te graag gebruik van deze trend om hun eigen kas te spijzen. We pleiten voor een hernieuwde focus op de artiesten waarbij de bescherming van de belangen van uitvoerende muzikanten op de eerste plaats komt. 

Tot slot wordt in een allesomvattend besluit nagegaan wat de voorgaande hoofdstukken ons geleerd hebben over de huidige positie van muzikanten en welke lessen we uit het verleden kunnen trekken om een toekomst te verzekeren vol muziek gespeeld door muzikanten die gerespecteerd worden voor wat ze doen en hierbij de noodzakelijke juridische bescherming genieten.

Download scriptie
Onderwijsinstelling
KU Leuven
Studierichting
Rechten
Promotor
Prof. Dr. M.-C. Janssens
Student
Jozefien Vanherpe
Publicatiejaar
2013